Мавзу: Суд мажлисида давлат айбловини қўллаб-қувватлаш фаолияти тактикасининг умумий қоидалари

суд экспертизаси ва иш судга берилиши кераклиги тўғрисида қарор қабул қилиш ҳуқуқига эга бўлган судяга далилларни тақдим этиш ва / ёки гумон қилинувчининг айбсиз ёки айбдор эмаслиги тўғрисида қарор қабул қилиш билан боғлиқ. Турли хил жиноий тизимларда бу икки функция турли йўллар билан давлат прокурори қўлида тўпланган ёки бошқа субектлар билан биргаликда фойдаланилган.
Прокуратура органларининг роли ҳам сезиларли даражада ривожланиб, уюшган жиноятчилик ва коррупция каби жиноятчилик ҳодисаларининг халқаро миқёсининг ўсиб боришини акс эттиради. Миллий жиноий адлия тизимлари халқаро ва трансмиллий жиноятчиликка нисбатан етарли эмаслиги ёки самарасиз эканлиги исботланган. Халқаро ҳамкорликни кучайтириш зарурати тергов ва прокуратура фаолиятида прокурорлар миллий чегаралардан ўтишга интилишларига олиб келди. Бунда прокуратура ходимлари янги қийин вазифалар билан тўқнаш келди ва прокурорнинг вазифалари ва мажбуриятлари тобора мураккаблашди (масалан, улар кўпинча бошқа фан мутахассислари билан биргаликда улар янги этакчилик кўникмаларига эга бўлишлари кутилмоқда). Шундай қилиб, самарали прокуратура тобора кўпроқ прокуратура фаолиятини турли даражаларда - бошқа прокуратура идоралари билан, шунингдек халқаро ва минтақавий даражаларда мувофиқлаштиришни талаб қилмоқда.
Мустақиллик ва холислик прокуратура ролининг муҳим қадриятидир, аммо баъзи тушунтиришлар зарур. Дарҳақиқат, мустақиллик судялар ва судяларга нисбатан ўзига хос маънога эга. Мустақиллик асосан уларнинг ролларига хос бўлган судялардан фарқли ўлароқ, прокурорлар қуйи даражадаги институционал ва операцион мустақилликка эга бўлишлари мумкин. Гарчи баъзи бир давлатлар суд ва прокуратура мустақиллиги ўртасида ўхшашлик яратса-да, одатда прокуратура (ва алоҳида прокурорлар) мустақиллиги суд тизимининг (ва алоҳида судяларнинг) ҳуқуқидан фарқ қилади, бу маънода:

• 
  Кўпгина мамлакатларда прокуратура иерархик тузилиши туфайли прокурорлар кам мустақилликка эга. Мантиқий асос ҳам тарихий меросда, ҳам прокурорнинг функционал ролида. Жиноятчилик соҳасида давлат сиёсатини амалга оширишда муҳим рол ўйнайдиган прокуратура фаолиятини ушбу сиёсатни амалга ошириш учун сиёсий жавобгар бўлган ҳокимият бошқариши мумкин.
  
• 
  Агар прокуратура органлари бўлмаган ёки юқори даражадаги прокурорлар (ёки бошқа органлар) прокурорларга умумий ёки махсус кўрсатмалар бериш ҳуқуқига эга бўлса, бундай кўрсатмалар шаффоф бўлиши ва прокурорнинг ҳақиқийлиги ва мустақиллигини идрок этиш учун белгиланган кўрсатмаларга мувофиқ бўлиши керак. Шаффофлик даражаси аслида ҳар бир мамлакатда бошқасига фарқ қилади.
  
• 
  Турли хил конституциявий, институционал ва ҳуқуқий тузилмалар ҳар томонлама кўриб чиқилиши ва алоҳида бўлмаслиги керак. Масалан, айрим мамлакатларда прокурорларнинг ижро ҳокимиятига институционал қарамлиги қабул қилинган статус-кво ҳисобланади, шунга қарамай улар қарор қабул қилиш борасида маълум даражада ўз ихтиёри билан қарашади.
  
• 
  Муайян даражадаги ихтиёрийлик прокуратура фаолиятига доимо таъсир қилади, ҳатто уни расмий равишда тан олмайдиган мамлакатларда ҳам. Бунга турли сабаблар сабаб бўлади: қонунлар жуда кўп ҳолатларга мос келадиган даражада мавҳум ҳолда ёзилган, шунинг учун прокуратура қонунни аниқ фактларга нисбатан қўллашда баъзи ихтиёрларга эга бўлиши мумкин; молиявий имкониятлар ва вақт чекланган бўлиб, прокуратура кўпроқ ҳаракат талаб қиладиган ишларни аниқлаш учун бирон бир қарорга эга, шу сабабли бошқа ишлар бўйича ҳаракатларни камайтиради.
  

Муайян институционал мустақиллик тергов ва прокуратура функцияларини аниқ амалга оширишда прокурорнинг