Mavzu: Strategiyani shakllantiruvchi omillar taxlili

Davlat budjetining ijrosi

2019 yilda Davlat budjeti va davlat maqsadli jamg‘armalarining daromadlari 137 trillion so‘mni (YaIMga nisbatan 26,1 foiz) yoki 2018 yilga nisbatan 27 foizga ko‘paydi (2018 yilda daromadlar 108 trillion so‘mni tashkil etgan).

2019 yilda Davlat budjeti daromadlari ijrosi 112,1 trln. so‘mni tashkil etib, yil davomida belgilangan prognoz 9,5 trln. so‘mga oshirib bajarilgan.

Budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasining daromadlari 24,3 trln. so‘mni tashkil etib, belgilangan 19,0 trillion so‘m prognoz, 5,4 trillion so‘mga oshirib ijro etildi.

Davlat budjeti va Pensiya jamg‘armasi daromadlarining ko‘payishiga quyidagi asosiy omillar ta’sir etgan:

iqtisodiyotning barcha tarmoqlarida ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish hajmining real o‘sishi;

olib borilgan soliq islohotlariga muvofiq QQS, yuridik shaxslardan olinadigan daromad solig‘i, mulk solig‘i va yer solig‘ining soliq bazalari kengayishi;

jismoniy shaxslar daromad solig‘ida yagona 12 foizli stavkaning joriy etilishi va Pensiya jamg‘armasiga sug‘urta badalining bekor qilinishi hisobiga ish haqining sezilarli o‘sishi hamda soliq ma’muriyatchiligini kuchaytirish munosabati bilan ish o‘rinlarini tashkil etish va legallashtirishi;

2019 yil 1 oktabrdan boshlab, import qilingan tovarlar uchun bir qator bojxona imtiyozlari bekor qilindi.

Import qilinadigan tovarlarga qo‘shilgan qiymat solig‘i bo‘yicha imtiyozlarning bekor qilinishi munosabati bilan qo‘shimcha daromad 828 mlrd. so‘mni tashkil etdi. Bunda asosan, yog‘och mahsulotlari - 220 mlrd. so‘m va avtomobilsozlik sanoati - 213 mlrd. so‘mni tashkil etdi.

2019 yilda Konsolidatsiyalashgan budjetning (Davlat budjeti va davlat maqsadli jamg‘armalari) xarajatlari 144,7 trillion so‘mni (YaIMga nisbatan 27,6 foiz)ni tashkil etib, 2018 yilga nisbatan 37 foizga ko‘paydi. Ulardan davlat budjeti xarajatlari 117,8 trillion so‘mni (o‘sish 49 foiz)
yoki tasdiqlangan xarajatlarga nisbatan 12,2 trillion so‘mga ortiqni tashkil etdi.

Davlat budjetining qo‘shimcha xarajatlari asosan O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti va Vazirlar Mahkamasi, davlat hokimiyati organlarining qarorlariga muvofiq “Obod qishloq” va “Obod mahalla” davlat dasturlarini amalga oshirishga, ijtimoiy va infratuzilma ob’ektlarini qurish va rekonstruksiya qilish (kapital ta’mirlash) uchun sarf-xarajatlar hajmini oshirishga hamda davlat sektori xodimlariga ish haqi to‘lashga yo‘naltirilgan.

Ijtimoiy sohaga yo‘naltirilgan xarajatlar, jumladan kapital xarajatlar hisobga olgan holda 61,3 trillion so‘mni yoki davlat budjeti xarajatlarining 52 foizini tashkil etdi. Davlat sektori xodimlariga ish haqini to‘lash xarajatlari hajmi 52,5 trillion so‘mni tashkil etib, 2018 yilga nisbatan 39 foizga ko‘paydi.

Davlat qarzi bilan bog‘liq xizmat xarajatlari (foiz xarajatlar) 1,1 trillion so‘mni tashkil qilib, 2018 yilga nisbatan 3 baravarga ko‘pdir.

Konsolidatsiyalashgan budjet (Davlat budjeti va davlat maqsadli jamg‘armalari bilan birga) taqchilligi 2019 yilda 7,7 trln. so‘mni yokida YaIMga nisbatan 1,5 foizni tashkil qildi. Bunda davlat budjetining taqchilligi YaIMga nisbatan 1,1 foizni tashkil etdi.

Shu bilan birga, budjet taqchilligi hamda 2,1 trillion so‘m asosiy qarzni qoplash xarajatlari quyidagi moliyaviy manbalar:

2019 yil boshiga nisbatan respublika budjeti va Pensiya jamg‘armasining qoldiq mablag‘lari - 3,1 trillion so‘m;

davlat tomonidan chiqarilgan obligatsiyalar - 1,1 trillion so‘m;

budjetni qo‘llab quvvatlash uchun Xalqaro moliya institutlarining qarz mablag‘lari - 5,6 trillion so‘m yoki 621 million AQSh dollar ekvivalenti hisobiga qoplanadi.