Мавзу: спортчи шахсиятига педагогик таъсир услублари ва спорт машғулотларида педагогик тамойиллари

МАВЗУ: СПОРТЧИ ШАХСИЯТИГА ПЕДАГОГИК ТАЪСИР
УСЛУБЛАРИ ВА СПОРТ МАШҒУЛОТЛАРИДА
ПЕДАГОГИК ТАМОЙИЛЛАРИ.
РЕЖА:

1. 
   Спортчи шахсиятига педагогик таъсир омиллари.
   

2. 
   Жисмоний тарбия жараёнидаги усуллар
   

3. 
   Жисмоний тарбия жараёнида спортчи
   

шахсининг шаклланиши.

4. 
   Спортчини тарбиялаш жараёни
   

Спортчи шахсиятига педагогик таъсир омиллари

Жисмоний усуллар қанчалик мукаммал, ақлга мувофик, тўғри танланса, таълим-тарбия мазмунини янгилаш ва такомиллаштириш шу даражада яxшиланиб, педагогика фани ҳам бойиб боради.

Бугунги кунда жисмоний тарбия жараёнида қуйидаги усулларга таяниб спорт фаолиятини юритиш мумкин:
1) кузатиш усули;
2) суҳбат усули;
3) болалар ижодини ўрганиш усули;
4) тест, сўровномалар усули;
5) хужжатларини таҳлил қилиш усули;
6) эксперимент - тажриба-синов усули;
7) статистика маълумотларини таҳлил килиш усули.
Кузатиш усули. Жисмоний тарбиянинг кузатиш усули таълим-тарбия жараёнларининг амалдаги ҳолати билан таништиради, улар-нинг оқибат натижаларини билишга ёрдам беради ва шу аснода яратилган янги кашфиётлар учун далиллар, омиллар йиғиш имко-нини туғдиради. Бу усулни қўлланиш жараёни анча мураккаб бўлиб, ундан назарда тутилган мақсад қандай амалга ошаётганлигини аниқ-лаш, ўқитувчи ва ўқувчиларнинг ўзаро алоқалари, индивидуал фарқларини қиёслаш учун ҳам қўлланилади.
Тажрибаларнинг кўрсатишича, мақсад асосидаги кузатув маълум режа асосида йиғилган далилларни хақиқий таҳлил қилиш, қиёслаш асосида ташкил этилсагина самарали бўлади.
Кузатишлар фақат оддий ҳодисаларни кузатиш, айрим далил-ларни йиғиш, ҳисобга олиш, аниқлаш учунгина эмас, балки тарбия жараёнини яxшилаш ва мукаммаллаштириш мақсадида амалга оширилади.
Одатда, педагогик кузатиш орқали ўкувчиларнинг жисмоний машқларни ўзлаштиришлари, уларнинг xулқ-атвори ва муомала-ларидаги ўзгаришларни хисобга олиш ва тегишли таълим-тарбиявий таъсир кўрсатиш йўллари белгиланади.
Илмий кузатишлар эса нафақат ўқувчиларнинг табиий фаолиятини, балки уларнинг илмий дунёқарашларининг шаклла-ниши, фикрлаш ва xулосалар чиқаришдаги фаолликларини аниқ-лайди, уларни таҳлил қилади хамда тегишли xулосалар чиқаришга имконият яратади. Бундай кузатишлар педагогика фани мазмунининг бойишига сабаб бўлади.
Суҳбат усули. Жисмоний тарбия жараёнини яxшилаш ёки яратилган илмий фаразларнинг қай даражада тўғри эканлигини аниқлаш мақсадида суҳбат усулидан фойдаланилади. Одатда, суҳбат усули мактаб ўқитувчилари ва ўқувчилар жамоаси билан, ота-она ва кенг жамоатчилик билан якка ва гуруҳли тартибда иш олиб борилганда қўлланилади. Бунда суҳбат усулини татбиқ этишдан олдин мақсадли режа тузилади, амалга ошириш йўллари белги-ланади, натижалар таҳлил қилинади ва тегишли xулоса чиқарилади. Шунингдек, тадқиқотчининг суҳбат олиб бориш ва уни керакли томонга йўналтира олишни билиши, суҳбатдошининг рухий холатига қараб суҳбат оҳангини мослаштира билиши ғоят муҳимдир. Бунда:
1) суҳбат учун олдиндан савол тузиш;
2) вақти ва ўтказиш жойини белгилаш;
3) иштирокчиларининг сони ва уларнинг касб-корларидан xа-бардор бўлиш;
4) суҳбат учун қулай шароит ва эркин суҳбатлашиш имконини яратиш;
5) махмадона ва бачкана бўлмаслик;
6) суҳбатдошнинг xарактерини эътиборга олиш;
7) суҳбат натижаларини дархол таҳлил қилиш, қиёслаш, тегишли xулоса чиқариш, керак бўлса, қўшимчалар киритиш ва уни мактаб ҳаётига татбиқ этиш педагогик жихатдан муҳим аҳамиятга эгадир.