Мавзу: Сирдарё дарёсини 132-гидропости буйича сувни уртача сарфини

Йилдан йилга тобора кўпроқ йерлар суғорилиши натижасида айрим пастқам жойларни шўр ва ботқоқ боса бошлади. Aна шундай жойларнинг захини қочириш ва йиғилган сизот сувлар билан суғоришдан ортган партов сувларни дарёларга ташлаш мақсадида С. ҳавзасида 300 дан ортиқ коллектор ва зовурлар ҳам қазилган (32 минг км). Енг йирик коллекторлар Шим. Бағдод, СўхИсфара, Сарижўга, Сариқсув, Ёзёвон, Улугнор, Замбаркўл, Шўркўл, Aсака, Шўрўзак, Марказий Мирзачўл ва Қорасув. Сув хўжалиги соҳасида амалга оширилган тадбирлар натижасида (1970 йиллар охирида) С. ҳавзасида суғорилаётган йерлар майдони 2,4 млн.га дан ортиб кетди (2001 йилда 2887 минг га).

С. ҳавзасидаги суғориладиган йерларда, асосан, пахта екилади. Шунингдек, дон, сабзавот, мева ва полиз екинлари ҳам йетиштирилади. Норин дарёсида улкан Тўхтағул сув омбори, Қорадарёда Aндижон сув омбори, Чирчиқда Чорвоқ сув омбори, С.да Қайроққум сув омбори қурилди, Катта Наманган ва Қизилқум каналлари каби магистрал суғориш каналлари қазилди.

С, айниқса, унинг баланд тоғлардан оқиб тушадиган ирмоклари катта гидроенергетика захирасига ега. Уларнинг умумий потенсиал гидроенергетика захираси карийб 22 млн. кВт. Бу ҳавзада 63 ГЕС қурилган. Уларнинг умумий қуввати 2,8 млн. кВт.

С. ва унинг ирмоқлари кўплаб қишлоқ ва шаҳарларни, Фарғона водийси, Тошкент, Чирчиқ, Бекобод ва Кизилўрда каби шаҳарлардаги йирик завод ва ф-каларни, кўп сонли саноат корхоналарини сув билан таъминлайди.

Дарёнинг унинг қайирида қолдиқ ўзанлар ўрнида ҳосил бўлган кўпгина кўллар билан биргаликда Ўзбекистон ва Жанубий Қозоғистонда балиқчиликнинг ривожланишидаги аҳамияти ҳам катта. Бу соҳада, айниқса, С.нинг қуйи оқими ва, шунингдек, Бекобод, Далварзин ва Aрнасой атрофидаги кўллар муҳим, С.нинг қуйи қисми балиқчиликда алоҳида ўрин тутади, у илгари Орол денгизида овланадиган осётр, мойбалиқ, сўвян, тўрта балиқ, сазан ва вобла каби қимматбаҳо баликларнинг асосий урчиш жойларидан бири еди. С.да 40 дан ортиқ балиқ тури яшайди.

II - Булим

Дарё хавзасининг умумий сув ресурслари хисоби.

Дарё суви сарфининг оким модули, таъминланганлик даражаси ва вариация коэффиценти хисобини бажаришимиз керак.