Мавзу: шахснинг психологик қиёфасини т

Э.Ғ.Ғозиев бўйича 
талабанинг психологик 
портрети таркиби 
Талабанинг 
ижтимоий 
хусусиятлари
Талабанинг 
ахлокий-
маънавий 
хусусиятлари
Талабанинг 
индивидуал 
хусусиятлари
Талабанинг 
илмий 
йўналганлиги

---

28 
Тадқиқотчиларнинг фикрича, мазкур таркибнинг барча хусусиятлари 
ижтимоий мухитда шаклланиб ўзида ижтимоий, иктисодий ва мафкуравий 
муносабатларни мужассам этганлиги учун ҳам талабани жамиятнинг фаол 
аъзоси сифатида ўрганилиши тақазо этилади. 
Талаба портретини ўрганишнинг биринчи объекти ижтимоий хусусият 
эканлиги ҳам юкоридаги фикрлардан келиб чиқиб изоҳланади. Ўкиш 
жараѐнида талаба ўзини мутахассис сифатида ижтимоий муҳитга зарур 
бўлишини англаб етишиши натижасида, у жамиятнинг кичик бир муруввати 
сифатида ҳаракат қила бошлайди. Шу сабабдан ҳам талабанинг ўзига хос 
бўлган ижтимоий жабха сифатида қуйидаги хусусиятларни психологик 
усуллар ѐрдамида таҳлил этиш максадга мувофикдир. 
Талабанинг ижтимоий хусусиятлари таркиби юқоридаги расмда 
келтирилган бўлиб, унга талабанинг ғоявий барқарорлиги, ватанпарварлик, 
менталлик, эътикод, ижтимоий фаоллик, маъсулиятлилик, дунѐкараш, соғлом 
эътиқод ва хоказолар киритилади. 
Шахснинг психологик портрети яратилар экан, унинг ўзига хос бўлган 
индивидуал хусусиятларини илмий асосда ўрганиш лозим бўллади. 
Талабанинг индивидуал хусусияти тахлил этиш шуниси билан мураккабки, у 
ўзгариши, ўзининг сифат, миқдорий даражасининг гурли хил қирраларини 
Ижтимоий 
хусусиятларилари 
Ғоявий барқарорлиги
менталлик
Дунѐқараш 
Ижтимоий
фаоллик
Ватанпарварлик 
Соғлом
эътиқод 
Маъсулият 

---

29 
спонтан равишда намоѐн қилиши мумкин. Шу сабабдан хам талабанинг 
психологик портретини бир маротабалик тадқиқот орқали ўрганиб бўлмайди.
Талабанинг индивидуал хусусиятларни ўрганишда қуйидагиларни 
хисобга олиш мумкин: темперамент, характер, соғлом турмуш тарзи, 
шахслилик, харакатчаилик, кобилият, кизикиш, дахлдорлик, катъиятлилик ва 
хакозолар. 
Талабанинг ахлокий-маънавий хусусиятлари орқали унинг дунѐқараши 
ҳамда ижтимоий мухитда миллий ўзлигияи англашига баҳо берилади. Бу эса ўз 
навбатида психологик портретнинг энг мураккаб жабхаларидан хисобланади.
Ахлоқий-маънавий хусусиятларига: хулқ-атвор, ҳатти-ҳаракат, ўз-ўзига 
ва бошқаларга муносабат, муомала, дид ва бошқалар киради. 
Олий ўқув юрти талабаси бўлган ҳар бир ѐш келажакка ўзининг катта 
режалари, мақсадлари, орзу-ҳаваслари мавжуд холда қарар экан унинг 
йуналганлиги мавжуд бўлади. Бу йуналганлик талабаларда асосан, илмий 
йуналганлик, деб баҳоланади. Ана шу йуналганликни ўрганишда 
қуйидагиларга эътибор қаратилади: ишлаб чикаришга лаѐкат, педагогик 
лаѐкат, илмий тадкикотга лаѐкат, сиѐсий собиткадамлик, талабалик такта ва 
хакозолар.