34
унинг фаолиятининг педагогик йуналганлиги асосий роль ўйнайди. Айнан
педагогик йўналганлик мотивларнинг тургун системаси сифатида Ўқитувчи
хулқ - атворини,
унинг уз касбига, мехнатига муносабатини, аввалом бор
болага нисбатан муносабатини белгилайди. Л.М. Митинанинг таъкидлашича,
ўқитувчи шахси структурасида мазкур касбий
жихатдан ахамиятли булган
сифатнинг йуклиги шу нарсага олиб келадики, укувчининг индивидуал -
психологик
мазмуни йУколади, бола шахссизланади. Ёки аксинча, болага
йуналган ўқитувчи хар доим хар бир Укувчига нисбатан уни улкан
бетакрорлик сифатида қабул қилади ва ундаги
индивидуал сифатларни
тараққий қилдиришга интилади.
Н.Д.Левитов тадқиқотларида ўқитувчи шахси структурасидаги мухим
компонент деб ўқитувчининг педагогик авторитети каралади. Олимнинг фикрича,
мазкур компонент тарбиявий максадларни кузлайди ва ўқитувчи шахси билан
органик жихатдан боглик булади. Ўкувчиларниг обрули ўқитувчига
муносабатида эмоционал -хиссийлик асосий уринни
эгаллайди ва бу холат
таълим самарадорлигига бевосита ижобий таъсир курсатади. Психологик маънода
Ўқитувчи обруси масаласи шахснинг характерологик хусусиятлари билан боглик
холда кечади. Обру шахснинг маълум бир характерологик хусусиятлари
ансамбли билан характерланадиган психологик тушунча хисобланади.
Ўқитувчининг яна бир мухим касбий - психологик сифати унинг турли
туман стрессларга чидамлилигидир. Ўқитувчи фаолиятидаги стрессларнинг
юзага
чикиши фрустрация, нерв системасининг типи, темперамент сингари
психофизиологик холатлар билан боглик холда кечади. Масалан,
педагогик
психология фанида Ўқитувчиларнинг 14 хил стресс- реакциялари кузатилади.
Масаланинг мухим томони Ўқитувчи фаолиятида стресс холатининг
булмаслигида эмас (ўқитувчи стрессиз ишлай олмайди), балки ўқитувчининг
стресс вазиятларига ижтимоий жихатдан мослашувчанлигида ѐтади. Бу уз
урнида педагог шахсининг ижтимоий психологик толерантлик (чидамлилик)
тушунчаси билан богликдир.
Чидамсизлик шахс стереотиплари, негатив
установкалар билан тушунтирилади. А.А. Реан ва А.А. Барановларнинг
35
аниклашича, педагогик махорат даражаси паст булган ўкитувчиларда
стрессларга чидамлилик даражаси хам паст булар экан. Ўқитувчининг ички
локус назорати ошиб бориши билан унинг таълим - тарбиявий жараѐндаги
кийинчиликларни енгишга нисбатан педагогик махорати ошиб боради.
Шундай килиб, ўқитувчи шахсига
хос булган психологик
хусусиятларни маълум бир йуналишда ривожлантирилса, унинг педагогик
кобилияти ва махоратини ошириш мумкин булар экан.
Do'stlaringiz bilan baham: