Мавзу: Репродуктив тизим физиологияси Тузувчи: дотц. Бабаджанова. С. Х

Эмбрион муртакларидан пайдо бўладиган тўқима ва аъзоларда гистологик дифференциация бошланиши билан, махсус фаолиятларни бажара бошлайди. Бу ходиса турли аъзолар учун ҳар хил муддатларда рўй беради. Умаман олганда эмбрионнинг кейинчалик ривожланиши учун мазкур пайтида қайси аъзоларнинг ишга тушиши зарур бўлса, ана шу аъзолар эртароқ ўз фаолиятини бошлайди. Буларга мисол қилиб юрактомир тизими, қон яратувчи тўқималар, баъзи ички секреция безлари ва бошқаларни кўрсатиш мумкин.

• Эмбрион муртакларидан пайдо бўладиган тўқима ва аъзоларда гистологик дифференциация бошланиши билан, махсус фаолиятларни бажара бошлайди. Бу ходиса турли аъзолар учун ҳар хил муддатларда рўй беради. Умаман олганда эмбрионнинг кейинчалик ривожланиши учун мазкур пайтида қайси аъзоларнинг ишга тушиши зарур бўлса, ана шу аъзолар эртароқ ўз фаолиятини бошлайди. Буларга мисол қилиб юрактомир тизими, қон яратувчи тўқималар, баъзи ички секреция безлари ва бошқаларни кўрсатиш мумкин.
• Эмбрионнинг ўзида шаклланиб пайдо бўладиган аъзолар билан бир вақтда унинг ривожланиши учун ёрдамчи аъзолар (хорион, амнион, аллантоис ва сариқлик халтачаси) жуда ҳам катта роль ўйнайди. Хорион ёки ворсинкали парда хомиланинг пардасини ҳосил қилади ва амниотик халта ҳамда сариқлик халталари билан биргаликда уни ўраб туради.

Хорионнинг бачадон девори ичкарисига қараб турадиган қисми тармоқланиб кетган бир қанча ворсинкалар чиқаради, шулар бачадон тўқималари билан чатишиб, қўшилиб кетади ва улар билан биргаликда бола ўрни ёки плацентани ҳосил қилишда иштирок қилади. Аёл плацентасида хорион ворсинкалари йўғон қон томирларга – бачадоннинг шиллиқ пардасида бўладиган лакуналарга ўсиб киради. Плацента киндик тизимчаси воситасида хомила билан боғланган бўлади, киндик тизимчасида киндик (плацента) томирлари бўлиб, шу томирлар бўйлаб плацентадан хомила танасига ва тескари томонга, яъни хомила танасидан плацентага қон ўтиб туради.

• Хорионнинг бачадон девори ичкарисига қараб турадиган қисми тармоқланиб кетган бир қанча ворсинкалар чиқаради, шулар бачадон тўқималари билан чатишиб, қўшилиб кетади ва улар билан биргаликда бола ўрни ёки плацентани ҳосил қилишда иштирок қилади. Аёл плацентасида хорион ворсинкалари йўғон қон томирларга – бачадоннинг шиллиқ пардасида бўладиган лакуналарга ўсиб киради. Плацента киндик тизимчаси воситасида хомила билан боғланган бўлади, киндик тизимчасида киндик (плацента) томирлари бўлиб, шу томирлар бўйлаб плацентадан хомила танасига ва тескари томонга, яъни хомила танасидан плацентага қон ўтиб туради.
• Хомиланинг ички пардаси (амнион) суюқлик билан тўлган пуфакчадан иборат. Эмбрион шу суюқликда ривожланади. Ички пардани қағоноқ пардаси деб аталади. Хомила то туғилиш пайтгача шу парда ичида туради. Амнион суюқлиги хомиланинг моддалар алмашинувида иштирок қилади, уни нокулай механик таъсирлардан сақлайди ва туғруқ жараёнининг тўғри ўтишига имконият яратади.