Mavzu: Quroldan otishning asoslari va qoidalari. 1-mashg‘ulot. Nazariy

Yopiq, qo‘zg‘almas va shikastlantiriluvchi maydonlar hamda

ularning amaliy ahamiyati
Traektoriyaning pastga qarab ketuvchi bo‘g‘ini nishon balandligidan oshmaydigan joy oralig‘i shikastlantiriluvchi maydon (shikastlantiriluvchi maydonning chuqurligi) deb ataladi.

Shikastlantiriluvchi maydonning chuqurligi nishonning balandligiga (bu erda u nishondan baland bo‘ladi), traektoriyaning er bag‘irlab ketish darajasiga (bu erda u er bag‘irlab ketgan traektoriyadan katta bo‘ladi) va joyning qiyaligi burchagiga (old nishablikda u kichrayadi, teskari qiyalikda esa kattalashadi) bog‘liq (8-rasm).

8-rasm. Nishonning balandligiga va traektoriyaning er bag‘irlab ketish darajasiga (tushish burchagiga) shikastlantiriluvchi maydon chuqurligining bog‘liqligi

Shikastlantiriluvchi maydonning chuqurligini mo‘ljalga olish chizig‘idan traektoriyaning balandlashi jadvallariga qarab, otishning tegishli uzoqligida traektoriyaning pastga qarab ketgan bo‘g‘inining balandligini nishon balandligiga taqqoslash yo‘li bilan, nishonning balandligi traektoriya balandlining 13 qismidan kam bo‘lgan taqdirda esa - quyidagi mingdan bir o‘lchov formulasi bo‘yicha hisoblab chiqarish mumkin:

Змч  Вн  1000,

с
bu erda:

Змч – shikastlantiriluvchi maydonning chuqurligi (metrda);

Вн – nishonning balandligi (metrda);

с – tushish burchagi (mingdan bir o‘lchovda).

Yopiq maydon – o‘q teshmaydigan yashirinish joyining orqasidagi, uning qirrasidan uchrashish nuqtasigacha cho‘zilgan maydon.