Mavzu. Pedagoglarda kreativlik sifatlarini rivojlantirishning samarali yòllari Reja

Slosson testi2. Katta yoshlilar hamda bolalarning aqliy qobiliyatini o‘lchashga xizmat qiladi. Berilayotgan barcha testlarga javoblar og‘zaki tarzda olinadi. Kichik yoshlibolalarga berilayotgan topshiriqlarning ayrimlari bolalar tomonidan ayrim harakatlar (masalan, qog‘oz, qalam yoki ruchkalardan foydalanish)ning bajarilishiga oiddir. Test aqliy qobiliyat darajasining o‘rganilayotgan sifatlarga nisbati tarzida aniqlanadi. Bu o‘rinda yuqori natija 120 va undan ortiq ko‘rsatkich sanaladi.
Veksler shkalasi3. Veksler shkalasi (“PPSI” testi) aqliy qobiliyatni aniqlashga
imkon beruvchi individual test hisoblanadi. U ikki qismdan iborat:
1) og‘zaki shkala (ma’lum materialni o‘zlashtirish, uning mazmunini tushunish,
arifmetik topshiriqlarni bajarish, o‘zaro o‘xshashliklarni topish, lug‘at boyligiga
egalikni namoyish etish kabi beshta ko‘rsatkich bo‘yicha baholanadi);
2) harakat shkalasi (kubiklardan konstruksiyalar yaratish, labirintlarni topish,
chizilayotgan surat (kartinalar)ni yakuniga yetkazish, tavsiya etilayotgan kod
(tasvir)lar mohiyatini ochib berish (“Hayvonlarning uylari” mavzusi bo‘yicha) kabi
beshta holat ko‘rsatkichlari bo‘yicha baholanadi.
Torrens (I) testi4. Torrens (I) testi yozma shaklda bo‘lib, tafakkurning quyidagi
sifatlarini aniqlashga yordam beradi:
1) tezkorlik;
2) aniqlik;
3) tasavvurning boyligi va o‘ziga xosligi.
Test noto‘g‘ri shaklda yoritilgan surat (kartina)ni to‘g‘ri shaklda ifoda etishga
asoslanadi. Bunda boladan juda yorqin ranglarda noto‘g‘ri tasvirlangan kartinani
alohida qog‘ozga to‘g‘ri shaklda qayta tasvirlay olish talab etiladi.
Torrens (II) testi5. Torrens (II) testi og‘zaki shakldagi test bo‘lib, bolalar va
kattalarning ijodiy qobiliyatini og‘zaki usullar yordamida aniqlashga xizmat qiladi.
Test quyidagi tavsifga ega:
1) savollarni bera olish malakasiga egalik;
2) surat (kartina)lar majmuida tasvirlangan vaziyatlarga mos keluvchi
holatlarning sabab va oqibatlarini aniqlay olish;
3) kundalik hayotda eng oddiy va ommaviy predmetlarni qo‘llashning o‘ziga
xos usullarini taklif eta olish;
4) barcha uchun yaxshi tanish bo‘lgan predmetlar bo‘yicha kutilmagan
savollarni bera olish;
5) taxminlarni ilgari sura olish.
Pedagogik manbalarda pedagogning kreativ tafakkuri darajasini quyidagi
metodlar6 yordamida baholash mumkin ekanligi ko‘rsatilgan:
1) ta’lim-tarbiya jarayonida o‘qituvchi shaxsi va faoliyatini bevosita o‘rganish
metodlari (pedagogik kuzatish, o‘qituvchining ish hujjatlari va rejalarini o‘rganish,
suhbat va h.k.);
2) pedagogik tafakkurni tashxislashga yordam beruvchi maxsus metodlar
(tashxisli vaziyatlar, anketa, reyting, test va b.)
Ushbu metodlar yordamida oliy ta’lim muassasalari talabalarining pedagogik
bilimlari darajasini ham baholash mumkin. Faqat bu o‘rinda o‘qituvchining ish
hujjatlari, rejalarini o‘rganish emas, balki talabalarning individual, mustaqil ta’lim
olishlari va ularning natijalarini tahlil etish maqsadga muvofiqdir.