Tema:"Kapital-Bayliq" M. I. Kurzin kartina "Kapital-Bayliq"

2-a Elektr texnikasi qa’niygeligi student Kadirbaeva Xu’rliman

Tema:”Kapital-Bayliq”

M.I.Kurzin kartina “Kapital-Bayliq”

Men I.Savitskiy muzeyinde bolg’an waqtimda mende en’ u’lken ta’sir qaldirg’an kartina bul M.I.Kurzinnin’ “Kapital-Bayliq” kartinasi boldi. Bul kartinani en’ birinshi ko’rgenimde mende qorqinish payda boldi. Sebebi, onda jaqsi kiyingen bir ha’yel ha’m erkek ju’da su’ykimsiz ha’m shiraysiz tu’rde sa’wlelendirilgen. Olardin’ shep qollarinda mal-mu’lk u’y-jay, transport uslap turg’an halda ko’rsetilgen, al on’ qolinda bolsa qandayda bir na’rseni bekkem qisip turg’an jag’dayda turipti. Bul kartinag’a ja’ne de itibarliraq bolip qarag’animda olardin’ artinda qiyin tumistag’I xaliq sa’wlelendirilgen eken. Adamlar qolinda miynet qurallari bar. Olar qansha ezilip qiynaliwina qaramastan, o’zinin’ jumisin toxtatpastan miynet etip atir. Bul bolsa sol da’wirdegi awir,qiyin, ha’m ayawsiz turmis jag’dayin ko’rsetip turipti. Keyin bolsa sol hayal ha’m erkek qolindag’I bekkem qisilg’an na’rse bul xaliq degen pikirge keldim. Sebebi,sol waqitta haliqtin’ tinimsiz miyneti ja’rdeminde joqari lawazimdag’I adamlar heshqanday kemshiliksiz jasag’an. biraq xaliq aldinda bolsa o’zlerin olar ushin qayg’iratinday qilip ko’rsetetin bolg’an. Al haqiyqatinda bolsa, bulardin’ hammesi o’z ma’pi jolinda edi. Muzeyden qaytqanimnan son’ bul kartinanin’ati ne ushin <> dep ataliwinin’ sebebin izledim. Ha’m oni sizg’an xudojnik haqqinda mag’luwmat izledim. Bul kartinani sizg’an M.I.Kurzin negizinde Rus elinen bolsada ol o’mirinin’ ko’p bo’legin O’zbekistan aymag’inda o’tkergen eken. Al bunin’ tiykarg’I sebepleri onin’ tik ha’m awir minezliligi edi. Kurzin tiykarinan avangard xudojnik bolg’an. Ol o’z kartinalarinda sol da’wirdin’ awir turmisin sawlelendiriwge h’reket etken. Xudojnik sol da’wirdegi siyasatqa qarsi bolg’an. Bul waqitta bolsa ma’mleket basinda Stalin basshi edi. Stalin ozinin’ kapitalistlik siyasatin a’melge asiriwg’a ha’rekette bolg’an. Ayirim bir ensiklopediyalarda aytiliwinsha, Kurzin ko’shelerde ma’s xalda ‘’ Adamlar sizzler Kremelge barin’ ha’m Stalindi o’ltirin. Ja’miyettede , shig’armashiliqtada erkinlik joq’’ dep baxirip ju’rer eken. Sonday ju’rislerinen son’, oni eki ma’rte Stalinge qarsi terroristlik ha’reketler h’am antikapitalistlikte ayiplap su’rginge jiverilgen. Ol ju’da ku’shli ha’m talantli xudojnik bolg’an. Sonliqtanda ol jaqsi jerlerde de jumis islegen. Ol o’z hayali menen birge Qirim, Kavkaz, Orta Aziya ma’mleketleri sonin’ ishinde Tashkentke kelgen ha’m usi jerde jasap qalg’an ha’m do’retiwshilik etken. Ol o’z minezi sebepli heshkimge unamag’an ha’m ko’plegen dushpanlar arttirg’an. Kurzin 1927-jillarda ju’da aktiv bolg’an. Kapital-Bayliq kartinasi bolsa 1928-jilda may boyaw menen satira janrinda sizilg’an. Kurzin bul kartinani sizg’an waqtinda kobinshe toyg’in ren’lerden paydalang’an. Bulda sol waqittag’I qiyin jag’daydi su’wretlew ushin degen tu’sinik aldim. Kartina 42x67 o’lshemge iye. I.Savitsky bul kartinani Kurzin su’rginde bolg’an waqtinda shig’indilardan jiynag’an. Buni tu’sinbegen adamlar oni shig’indilardi jiynap ju’redi dep tu’singen. Keyin ala Savitsky bul kartinani o’zi jiynag’an muzeyge jaylastirg’an. Kartina basqa da <>, <> atamalari menen de atalip keledi. Ol elege shekem Qaraqalpaqstan Respublikasi I.Savitsky atindag’I muzeyde saqlanip kelmekte.