|
2.2.Tashkiliy-uslubiy ko‘rsatmalar.
O`qituvchi dars vazifasini aniqlashda shu sinfdagi o‘quvchilarning bilim va malakalarini bilgan xolda dars vazifasini, shu sinf o‘quvchilarining bilimlariga mos kilib ifodalashi kerak. Bu esa o‘quvchilar tomonidan darsda utiladigan materialni aniq va ravshan tushunishlariga yordam beradi.
Ma’lum bir mashqdan o‘quv me’yorlarini kabul qilish uchun, avvalo, o‘quvchilarni ushbu mashq bilan tanishtirish, keyin o‘rgatish, mustaxkamlash, qaytarish, takomillashtirish darslaridan so`ng, ulardan o‘quv me’yorlari kabul qilinadi. Bu esa bir necha darslar mobaynida xal etilishi mumkin. Xaar bir dars oldiga kuyilgan vazifalar xam o`z navbatida tanishtirish, o‘rgatish, mustaxkamlash, takomillashtirish, o‘quv me’yorlarini kabul qilish deb kuyilishi mumkin.
Masalan: 6-sinf uchun basketbol mashqlaridan o‘quv me’yorini kabul qilish chorak oldidagi vazifa bulsin. Bu mashq xar darslik ish rejamiz jadvalida 6marta qaytarilib, 7 martada o‘quv me’yori kabul qilinadigan bulsa, xar bir darsga taxminan shunday vazifalar quyishimiz mumkin:
1- darsga: Tupni yunalishini o‘zgartirib olib yurishdan so`ng uni yelkadan bir qo‘llab savatga tashlash bilan tanishtirish.
2- darsga: Basketbol shiti tagida turgan xolatdan tupni yelkadan bir qo‘llab savatga tashlashga o‘rgatish.
3- darsga: Basketbol shiti tagida turgan xolatdan tupni yelkadan bir qo‘llab savatga tashlashni takrorlash.
4-darsga: Tupni olib yurib ikki kadamda tuxtagandan so`ng uni yelkadan bir qo‘llab savatga tashlashni mustaxkamlash.
5-darsga: Tupning yunalishini o‘zgartirib olib yurgandan so`ng uni yelkadan bir qo‘llab savatga tashlashni mustaxkamlash.
6-darsga: Musabaqa sharoitida tupni yelkadan bir qo‘llab savatga tashlashni mustaxkamlash
7-darsga: Yunalishni o‘zgartirib tup olib yurgandan so`ng, uni yelkadan bir qo‘llab savatga tashlash buyicha o‘quvchilar erishgan yutuqni baxolash.
Ta’lim (o‘rgatish) vazifalari shugullanuvchilarda maxsus bilimlar, xarakat, kunikma va malakalari va ularni xar xil sharoitlarda ishlata bilishga yunaltirilgan bulib, o‘quvchilarni dasturda ko`zda tutilgan mashqlarni bajarishga, urganilgan mashqlarni takomillashtirishga, shuningdek, malaka va kunikmalarni rivojlantirishga, urganilgan mashqlarni turli sharoitda qo‘llashga o‘rgatishdan iborat. Ta’lim vazifalarini izchil ravishda bajarish dasturdagi butun o‘quv materialini tizimli va mustaxkam urganishga olib keladi. Ayrim ta’lim vazifalarini xal etish uchun nisbatan o`zok vaqt (kator ketma-ket darslar) zarur, ayrimlarini xal etish uchun esa bir darsning o‘zi kifoya qiladi.
Masalan, arkonga muayyan usulda tirmashib chikish va bunda xarakatlarni tugri navbatlashni bir darsda o‘rgatish mumkin emas. Bu umumiy vazifa bulib, uni bajarish uchun darslar turkumi talab qilinadi. O‘quvchilarni arkonni oyoklari bilan ushlab tirmashib chikishga bir darsda o‘rgatish mumkin, bu kichikrok xususiy vazifa bulib, uni mazkur darsning konkret vazifalaridan biri sifatida quyish mumkin.
Ta’lim vazifalariga, shuningdek, o‘quvchilarni jismoniy tarbiya va sport, soglikni saklash, kundalik tartib, tugri nafas olish, chinikish, jismoniy mashqlarni tugri bajarish haqida bilim olishlari xam kiradi.
Ta’lim vazifalarini ifodalashda, albatta, quyidagilar e’tiborga olinadi:
A) o‘rgatishda texnikaning negizini;
B) urganayotgan xarakat faoliyatidagi texnikani asosiy zvenosi yoki detallarini;
V) shugullanuvchilarga bulgan jismoniy va psixik talablar darajasi. Urganish vazifasiga: 1. U yoki bu bilan tanishtirish. 2. Mustaxkamlash va nazorat, sinovlarni kabul qilish va boshkalar kiradi.
Masalan:
- oldinga dumbalok oshishda o`z-o‘zini ximoya qilishni o‘rgatish;
- uch xarakat usulida tirmashib chikishni takrorlash;
- turnikda tortilish buyicha o‘quv talablarini kabul qilish;
- yugurib kelib granata uloktirishga o‘rgatish.
Dars to‘zilishi deganda aloxida darsni to‘zishda foydalaniladigan taxminiy muljalli reja tushuniladi. Dars to‘zilishi o`qituvchiga mashqlarni okilona tanlash, materialni tugri joylashtirish va darsdagi yuklamani aniqlashga yordam beradi.
Dars to‘zilishi dastur materiallarini izchil urganish asosida belgilangan vazifalarga bog`liq.
Jismoniy tarbiya darsida xar qanday pedagogik vazifani xal etish kupincha, shugullanuvchilar organizmining zur berishini talab qiladi. Bu ishga organizm tegishli darajada tayyorlangan bulishi kerak.
Dars vazifalarini, mashgulot utkazish joyini va darsga tegishli asbob-anjomlarni belgilagandan so`ng, dars mazmunini aniqlashga utilishi lozim.
Dars mazmunini aniqlashda, avvalo, darsning asosiy qismiga taallukli mashqlarni, so`ngra tayyorgarlik va yakunlovchi qism mashqlarini tanlash maqsadga muvofiq. Chunki dars oldiga kuyilgan vazifalar darsning asosiy qismida xal etiladi.
O`qituvchi darsni asosiy qism mashqlarini joylashtirib bulgandan so`ng tayyorgarlik qism mashqlarini tanlashga utadi. Tayyorgarlik qism mashqlarini shunday tanlash kerakki, bu mashqlar asosiy qism mashqlarini o`zlashtirishga yordam bersin, organizmni asosiy ishga tayyorlasin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
