|
II.2 Guruhni boshqarishning psixologik asoslari
Pedagoglik kasbi - axloqiy harakterga ega boʻlgan insonparvar kasblardan biri boʻlib insoniy munosabatda boʻlish pedagog faoliyatining asosiy tamoyili hisoblanadi. Bu pedagogdan bolalarni sevish ularni qadr qimmatini hurmat qilish shoʻxliklariga bardoshli boʻlish ularni jismoniy va axloqiy majruh etuvchi narsalarga murosasiz boʻlishni talab etadi. Muallimning odob axloqi insonparvarligi - bolalarning kelajagi uchun gʻamxoʻrlik qilish ularni hayotga ijtimoiy va mehnat faoliyatiga tayyorlashga intilishida namoyon boʻladi. Xushyorlik pedagogik muomala diqqat eʼtiborli boʻlish bolalarni sevish ularga yaxshilik qilish pedagoglik burchini anglash masʼuliyatli talabchan va adolatli boʻlish bilimdonlik halollik rostgoʻylik kabilar pedagogga xos axloqiy fazilatlardir.
Tarbiyaviy jarayonni samarali tashkil etish uni oldindan va u bilan bogʻliq ilmiy tashkiliy tadqiqot maʼlumotlari bilan taʼminlashni talab etadi. Tarbiya axloqiy tarbiyaviy maqsadga yoʻnaltirilganlik tavsifiga ega boʻladi, koʻplab bolalar tarbiyasiga individual yondashish mumkinligini oʻzida mujassamlashtiradi. Shu bilan birga pedagogik amaliyot oldidan ilmiy tadqiqot oʻtkazish tarbiyachi pedagoglardan bunday ishni bajara olish malakasiga ega boʻlishni talab etadi. Ularda pedagogik faoliyatda zarur boʻlgan koʻnikma va malakalarni maxsus oʻstirish va takomillashtirish maqsadga muvofiqdir.
Xulosa
Biror kasbning haqiqiy ustasi boʻlish uchun tabiiy qobiliyat, maʼlum jismoniy va ruhiy hislatlar jomlanishi kerak. Pedagoglik faoliyatida yoshlarni tarbiyalash ishini samarali bajarish, ota onalar va bolalarning izzat hurmatiga sazovor boʻlish uchun kishida ishga layoqat, qobiliyat, mahorat, qiziqish boʻlmogʻi lozim.
Muvaffaqiyatli ishlash uchun har bir pedagog pedagogik mahoratga ega boʻlishi zarur. Pedagogik mahorat egasi oz mehnat sarf qilib katta natijaga erishadi. Ijodkorlik uning hamisha hamkori boʻladi. Pedagogik ishga qobiliyatli, isteʼdodli kishidagina pedagogik mahorat boʻlishi mumkin. Yuksak mahoratli pedagog eng avvalo qobiliyatli, malakali va uddaburon boʻlishi kerak. Qobiliyat faoliyat jarayonida paydo boʻladi va rivojlanadi. Qobiliyat malaka va uddaburonlikdan farq qiladi. Malaka va uddaburonlik mashq, oʻqish natijasi hisoblansa, qobiliyatning rivojlanishida isteʼdodning oʻrni beqiyosdir.
Pedagogik faoliyatning individual yo‘nalishi haqida gapirganda, odatda shu
nazarda tutiladiki, u yoki bu pedagogik ta’sir vositalari va o‘zini tutish shakllarini
tanlashda pedagog o‘zining individual imkoniyatlaridan kelib chiqadi. Har xil
individuallikga ega bo‘lgan pedagoglar ko‘pdan-ko‘p o‘quv va tarbiyaviy misollar
ichidan aynan bir xilini tanlashi mumkin, lekin ulardan har xil foydalaniladi.
Shuni ta’kidlab o‘tish joizki, bu yuqori pedagogik tajribani qabul qilinishi va
uni keng tarqatilishiga taalluqlidir. Uni tahlil qila turib pedagog doimo shuni yoddatutishi lozimki, bunday tajriba, malaka amaliy jihatdan olib qaralganda uningmuallifi shaxsidan ajralmas bo‘ladi va o‘qituvchining individualligi hamda
umumahamiyatga ega bo‘lgan pedagogik topilmalar birlashmasidan tashkil topadi. Shu sababli pedagogik tajribalarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri boshqa o‘qituvchilar yoki
tarbiyachilar tomonidan ko‘chirib olishning kelajagi yo‘q hamda bu hol yomon natijalar beradi. Buning yuzaga kelish sababi shundaki, pedagogning psixologik individualligini aynan qaytarish qiyin, ularsiz natijalar o‘z-o‘zidan boshqacha bo‘lib chiqadi. Bu holatdan chiqib ketish uchun pedagogiktajribaning muhim qismini ajratib olib, ongli ravishda muammo qo‘yish va uni ijo-diy individual qayta ishlab, hal etish lozim. Boshqacha qilib aytganda, har qan-day pedagogik tajribani shundayligicha ko‘chirib olmaslik kerak: undagi asosiyg‘oyani aniqlab, doimo o‘zligicha qolmog‘i, ya’ni yorqin individual hislatlar-ga ega bo‘lmog‘i lozim. Bu holat bolalarni o‘qitish va tarbiyalash samarasini kamaytirmaydi, balki sezilarli darajada oshiradi, unga yuqori pedagogik tajribani o‘rganish orqali erishiladi. O‘qituvchi tomonidan tashkil etilgan o‘quv jarayo-nida sub’ektning ta’lim olishi uning o‘ziga xosligi va xarakterida namoyon bo‘la-di, bu uning o‘quv usuliga ta’sir ko‘rsatadi. Shakllangan individual o‘quv usullari sxematik ravishda ikki qutb bilan ko‘rsatilishi mumkin: “ijobiy” “salbiy”. Quyi-da keltirilgan jadval o‘quv jarayonida bunday usullarni ko‘rsatib beradi. O‘qituvchi dars jarayonida buni inobatga olgan holda yondoshishi maqsadga muvofiq.
ILOVA
Ta`lim jarayonida bolalarning individual farqi (G.Klaus bo’yicha)
Do'stlaringiz bilan baham: |
