Mavzu: O’zbekiston Respublikasida mavjud ekologik xavf hatarlar va ularni bartaraf etish uchun amalga oshirilayotgan chora tadbirlar

Keskin ekovaziyat adir, past tog‘lar yonbag‘irlari, Qarshi cho‘li va Qizilqumning ma’danlar qazib olinayotgan hududlari, Buxoro, Qorako‘l vaholarini egallaydi. Ayniqsa Buxoro va Qorako‘l vohalaridagi sug‘oriladigan yerlarning sho‘rlanishi kuchayib tuproq hosidorligi juda pasayib ketgan, aholining toza ichimlik suvi bilan ta’minlanishi yomon holatda. Bu joylardagi aholi turli darajadagi sho‘r suvlarni iste’mol qilmoqda.

Qayd qilish lozimki keskin ekovaziyatni, ya’ni yerning sho‘rlanish bilan yuzaga kelgan bu vaziyat respublikamizning sug‘oriladigan barcha hududlarini qamrab olgan desak xato bo‘lmaydi. Chunki, tadqiqotlardan ma’lumki paxta yetishtirishda yerning sho‘rlanganligi va ko‘p yillar yetishtirishda yerning sho‘rlanganligi va ko‘p yillar davomida kimyoviy o‘g‘itlarning ko‘p ishlatilishi natijasida tuproqlar tarkibining bo‘zilganligi, yer kasalmand bo‘lib, qolganligi, undagi foydali mikroorganizmlarning deyarli qirilib ketganligidir.

Sobiq Sovetlar imperiyasi «agrotexnikasi» davrida paxta yetishtirish uchun O‘zbekistonda har bir gektar yerga 600 kg gacha mineral o‘g‘itlar solingan. Chet davlatlarda bu ko‘rsatkich 60-100 kg ni tashkil qiladi. Paxtani zararkunandalardan saqlash, defoliatsiya qilishda zaharli ximikatlar me’yordan 15-20 marotaba ko‘p ishlatilgan. Yer resurslarini kadastrlashda ko‘plab nuqsonlarga yo‘l qo‘yilmoqda. G‘alla, ozuqa, texnika, paxta, poliz ekinlarini tuproq-iqlim sharoitlarini hisobga olib ekishning uzoq muddatli bosh konsepsiyasi ishlab chiqilmagan. Yerdan foydalanishda hanuzgacha tavakkalchilik usulida olib borilmoqda.

Yuqorida qayd qilganimizdek aholini oziq-ovqat bilan ta’minlashda yer birinchi darajali manba. Insoniyatni boqishda faqat hosildor yerlargina ulkan muammolarni yechish, bu muammolardan qutulish chorasidir. Shuning uchun ham O‘zbekistonda yerlarni to‘liq kadastr qilish, respublikamiz yerlaridan tabiiy-mintaqaviy iqlim, tuproq-iqlim sharoitlarini hisobga olib foydlanishning agro-texnologik konsepsiyasi ishlab chiqilmog‘i lozim.

Buxoro, Navoiy viloyatlarida chorvachilik va bog‘dorchilik, qisman poliz ekinlarini, Qoraqolpog‘iston Respublikasi va Xorazm viloyatida chorvochilik, sholichilik va mo‘ynachilik sohalarini rivojlantirishning istiqbolli yo‘llari bor.