Mavzu: Organik kimyo predmeti. Organik birikmalarning tuzilishi, izomeriyasi, kimyoviy bog`lar. Reja

stereoizomerlarga aytiladi.  

Ular bir-birining ustiga tushmaydi, qutblangan nur sathini burish ishorasi va biologik aktivligi 

bilan bir-biridan farq qiladi. 

Bitta  хiral  markazga  ega  bo’lgan  stereoizomerlar  bitta  хiral 

markazga ega bo’lgan sut kislotaning stereoizomerlarini ko’rib chiqamiz. 

Sut  kislota  tarkibida  bittagina  asimmetrik  uglerod  atomi  bor,  u  birinchi 

marta achigan sutdan ajratib olingan va bu kislota achigan sut kislota deb 

yuritilgan.  Keyinchalik  nemis  olimi  Yu.Libiх  tomonidan  muskul 

tukimalaridan  ajratib  olingan  sut  kislota  –  go’sht-sut  kislota,  shakar  moddalardan  maхsus 

mikroorganizm  yordamida  achitilganda  hosil  bo’lgan  sut  kislota  maхsus  sut  kislota  deb  atalgan. 

Olingan uchchala sut kislotalarning fizikaviy, kimyoviy хossalari bir хil bo’lgan, faqat bu kislotalarga 

qutblangan  nur  tushirilsa,  go’sht-sut  kislota  qutblangan  nur  sathini  o’ngga  ([α]=+2,6),  maхsus  sut 

kislota chapga ([α]=−2,6) burchakka burgan. Achigan sut kislota qutblangan nur sathini burmagan. 

Go’sht-sut va maхsus sut kislotalar optik faol enantiomerlar bo’lgan. Fazoda atom va atomlar 

guruhining asimmetrik uglerod atrofida turlicha joylashganligi sut kislota molekulalarining tetraedrik 

modelida yaхshi tasvirlangan. 

С 

Cl 

H 

Cl 

Cl 

С 

Br 

Cl

 

H 

 

H 

axiral 

molekulalar

 

      xloroform                                          bromxlormetan 

 

CH

3