Mavzu: O’quvchilar bilim va kompetensiyalarini baholash

---

 
 
 
mavzu: O’QUVCHILAR BILIM VA 
KOMPETENSIYALARINI BAHOLASH
O’quv-tarbiyaviy jarayon – bu boshqariladigan va rostlanadigan 
jarayon bo’lib, o’qituvchi, ustoz o’quvchilardagi bilim, malaka va ko’nikmalarini 
son va sifat jihatdan haqqoniy baholash va o’quv-tarbiyaviy jarayonga olishgan 
natijalargan qarab o’zgartishlar kiritib borish bilan birgan o’zining faoliyatiga ham 
tavsif beradi.
O’quvchilarning bilim, malaka, ko’nikma va qobiliyatlariga baho berish qarab 
chiqishdan oldin yana bir bor bilim, malaka, ko’nikma va qobiliyatlar ta’sirini qarab 
chiqaylik.
Bilim – 
nazariy va amaliy faoliyat natijasida o’rgangan, esda saqlab 
qolingan, qabul qilingan va fikrlashtirilgan hodisa va predmetlar haqidagi 
tushunchalar tizimidir.
Bilimmlar o’z navbatida tizimli va tizimsiz, nazariy va amaliy, keng va tor, 
chuqur va yuzaki, moslanuvchan va shablonli, mustahkam va mustahkam 
bo’lmagan turlariga bo’linadi. Bularning ichida kasbiy ta’lim natijasida hosil 
bo’ladigan nazariy va amaliy bilimlarni oshirish mumkin. Chunki, nazariy 
bilimlar narsalarning (predmetlar) yetaoli darajadagi xususiyatlarni texnika va 
texologiyalardan hodisasini (yavleniy) va ularning obyektiv munosabatini 
bildiradi.
Amaliy bilim 
esa texnika va texnologiya sohasidagi jarayonlarning 
aloqasini, hodisasini va boshqalarning to’g’ridan to’g’ri amaliy faoliyatga 
kiritilganligini bildiradi.
Malaka – 
bu o’quvchining avtomatik ravishda yo’naltirilgan holda birorta 
ishni baholash qobiliyatidir.
Ko’nikmalar: aqliy (xotira va fikrlash), sensorli (qabul qilish ko’nikmasi), 
dvigatelli harakati (psixomotorli) va 
volevoyli.
Ko’nikma - 
yangi sharoitda insonning (mutaxasisning) ishni sifatli, 
keraklihajmda va ajratilgan – belgilangan vaqtda bajarish qobiliyatidir.
Ko’nikmani shakllantirish bu kasbiy ta’limning majburiy oxirgi maqsadi 
bo’lib, bu ko’nikma o’qish, amaliyot jarayonida bosqichma-bosqich shakllanib 
boradi.
Kasbiy qobiliyat – kasbiy faoliyat sharoitida ishni muvaffaqiyatli bajarish 
uchun zarur bo’lgan shaxsning shaxsiy –psixologik sifati belgisidir.
Qobiliyat tug’ma bo’lmasdan uning ko’zga tashlanishi yoki ajralib 
turishi muhitga, o’rganishga, tarbiyaga bog’liqdir. qobiliyatning tug’ma 
ko’rinishi uning qabul qila olishi, fikrlashi, xotirasi, faraz qilishi va boshqalar 
bo’lgani uchun bular rivojlantirilsa, to’g’ri yo’lga solishsa qobiliyat yuqori 
cho’qqiga chiqadi.

---

Bilim, malaka va ko’nikma, qobiliyat o’zaro bog’liq bo’lib, ularni 
alohida-alohida baholash juda murakkab.
O’quvchilarning bilim, malaka va ko’nikmalarini baholash ustozning, 
o’qituvchining muxandis pedagogning uslubiy faoliyatini tarkibiy qismidir. 
Shuning uchun ham o’qituvchi o’quv sharoitida har bir o’quvchini diqqat bilan 
kuzatib,o’rganib borish va faoliyatini baholab borishi zarur. Umumta’lim, o’rta 
maxsus, 
kasb-hunar 
ta’limi 
va 
oliy 
o’quv 
yurtlardagi 
texnikaviy,
texnologik fanlar bo’yicha bilim, malaka va ko’nikmalarini baholash usulalri va 
shakli asosan birxildir. Ularda faqat mazmun jihatdan ya’ni amaliyotni, kasbiy 
yo’naltirilganlik, malaka va ko’nikmalarga bo’lgan talabning ko’prog’i va 
boshqalar bilan bog’liqdir.
Mashinasozlik fanlarini o’rganishda bilim, malaka va ko’nikmalarni 
baholashning quyidagi turlari mavjud:
Joriy – og’zaki so’rash, yozma nazorat ishlari, amaliy ish, o’qituvchining 
kuzatib borishi, dasturli nazorat.
Davriy – har bitta mavzuning o’tgandan keyin tekshirib borish.
Yakuniy – nazorat ishlari, zachetlar, imtihon va bitiruv ishlari.
O’quvchilarning bilim, malaka va ko’nikmalarini nazorat qilishda uchta asosiy 
funksiya
(vazifa) amaliga oshiriladi: tekshiruvchi, o’rgatuvchi va tarbiyalovchi.