Mavzu: O‘qituvchining pedagogik qobiliyati. Reja

Pedagogning shaxsiy qobiliyatlari. 
Interfaol uslublarni qo„llash ta‟lim beruvchi va ta‟lim oluvchilarning 
hamkorligi g„oyasini amalga oshiradi, ularni konstruktiv harakatga o„rgatadi,
ruhiy iqlimini sog„lomlashtirishga yordam beradi, ishonchli sharoit yaratadi. 
SHu munosabat bilan pedagog shaxsiga u yoki bu bilim doirasidagi tor
mutaxassis sifatida emas, balki yuqori ma‟naviy sifatlar, ziyrak va 
tashabbuskor, sodda va moslashuvchan, hayotiy tajribaga ega shaxs sifatida
kuchli e‟tibor qaratiladi.
Pedagog shaxsining profeissional sifatlarini tuzilishida ruhshunoslar 4
ta etakchi blokni belgilaydi. 
Dunyoqarash, ishonch va ideallar, madaniyat darajasi, ya‟ni aynan
talabalarga singdirish va ularda rivojlanishi zarur bo„lgan axloqiy 
xususiyatlar.
Pedagogik faoliyatga ijobiy munosabat, shaxsning pedagogik 
yo„nalganligi, pedagogik moyilliklar boshqacha aytganda o„qituvchining
pedagogik ishga o„zini baxshida etishga intilish va barqaror xohish bo„lishi. 
Profeissional pedagogik bilim va malaka ko„nikmalarni vosita, uslub va
jihozlar jamlanmasi yordamida aqlli, yaxshi, abadiy etishga umid qildi. 
Pedagogik qobiliyatlar – ya‟ni ta‟lim vositalari, uslublari va
instrumentlaridan ta‟lim maqsadi va auditoriyaga muvofiq holda samaraliroq 
foydalanish.
SHunday qilib, o„qitishdagi muvafaqqiyat o„qituvchi shaxsining ilg„or 
dunyoqarashi, yuqori axloqiy sifatlari,yuksak bilim darajasi, professional
malaka va ko„nikmalari, yuqori darajali ijtimoiy madaniyati va pedagogik 
yo„nalganligiga bog„liq. Biroq bularning o„zi o„qituvchiga etarli emas, aqliy
doiraga kiruvchi shaxsning ayrim o„ziga xos ruhiy xususiyatlari ham 
emotsional iroda zarur bo„ladi. Bu xususiyatlar pedagogik faoliyat shaxsga

---

qo„yilgan talablarga javob bo„lgani uchun ham uning muvafaqqiyatiga ta‟sir

ko„rsatadi.
SHaxsning ko„pchilik pedagogik faoliyat talablariga javob beruvchi va
ushbu faoliyatini egallashdagi muvafaqqiyatini aniqlab beruvchi pedagogik 
qobiliyatdir.
Pedagogik qobiliyatlarni shartli ravishda 3 guruhga bo„lish mumkin: 1. 
O„qituvchi shaxsining shaxsiy, didaktik va tashkiliy – kommunikativ
qobiliyatlari. SHaxsiy qobiliyatlarga: a) talabalarga moyillik, ya‟ni talabalar 
bilan ishlash, muloqot qilish xohishi va intilish, ular bilan muloqotdan chuqur
rohat olish, yaxshi munosabatda va ziyrak bo„lishlik. SHu munosabat bilan 
A.M.Gorkiy A.S.Makarenko haqida “U bolalarga muhabbat alangasida
yonardi ” –deydi. V.A.Suxomlinskiy “Bolalarga yuragimni beraman” nomli 
kitob yozgan, kitobning nomini o„zidan gap nimada ekanligini bilish mumkin;
b) sabr- toqat o„zini tutish – har doim‚ har qanday sharoitda, o„z his- 
tuyg„ularini, temperament, boshqarish, axloqi ustida nazoratni yo„qotmaslik;
biroq bu o„z o„rnida jahl va xursandchilik talabalar axloqiga nisbatan e‟tirozni 
inkor etmaydi. Bundan tashqari, xotirjamlik va sabr – toqat, befarqlik va
sovuqqonlikka aylanmasligi lozim. Bundan o„qituvchi topqirligi va vaziyatni 
boshqarishi katta ahamiyatga ega; v) o„z ruhiy holatini, kayfiyatini talabalar
kayfiyati va ta‟lim muvafaqqiyatini boshqarishg qobiliyatiga bog„liq. 
O„qituvchini tetik, hayoidan xursand‚ lekin ortiqcha hayajonsiz ko„rish odatiy
hol.