Mavzu Nomi: Umumiy agregat indekslar..Yakka indekslar orqali biron bir to’plamning bir elementi o’rganiladi. Bu indekslar o’z mohiyati jihatidan dinamika nisbiy miqdorlarga yaqin bo’lib, o’rganilayotgan xodisa yo miqdori (hajmi) ning, yo bahosi (narxi)ning, yo tannarxining yoki mehnat talabchanligining vaqt ichida o’zgarishini tavsiflaydi. Amaliyotda asosan quyidagi yakka (individual) indekslar qo’llaniladi.
Mavzu Nomi: Yalpi ichki Mahsulotni hisoblash metodologiyasi..YAlpi ichki mahsulotni hisoblash usullariYAlpi ichki maxsulot xajmi quyidagi 3 usul bilan xisoblanishi mumkin:1) Ishlab chiqarish usuli;2) Taqsimot usuli;3) Oxirgi foydalanish usuli.Ishlab chiqarish usuli. YAIM ko’rsatkichi ishlab chiqarish usuli bilan xisoblanganda, uning xajmi mamlakat iqtisodiy xududidagi barcha rezidentlar tomonidan yaratilgan yalpi qo’shilgan qiymat (YAqq)lar yiindisiga teng bo’ladi:YAIM=YAQQYAlpi ichki maxsulot ko’rsatkichini ishlab chiqarish usuli bilan xisoblash uchun, dastlab yalpi ishlab chiqarish ko’rsatkichi aniqlanishi lozim.MXT uslubiyatiga asosan xisobot davrida mamlakat iqtisodiy xududidagi rezidentlar ishlab chiqargan barcha maxsulotlar va ko’rsatilgan xizmatlarning joriy baxolardagi qiymati yig’indisiga - yalpi ishlab chiqarish deb ataladi.MXTnipg uchinchi xalqaro standartiga asosan yalpi ishlab chiqarish quyidagi elementlardan tashkil topadi:qaerda foydalanishidan qat’i nazar ishlab chiqarilgan barcha maxsulotlar (boshqa rezidentlarga jo’natilgan maxsulotlar xamda o’z iste’moli yoki jamg’arish uchun ishlab chiqarilgan maxsulotlar);boshqa rezidentlarga ko’rsatilgan bozor xizmatlari;davlat boshqaruv idoralari va uy xo’jaliklariga xizmat ko’rsatuvchi notijorat tashkilotlarning nobozor xizmatlari;Xaqi to’lanadigan uy xizmatkorlarining uy xizmatlari;Xaqi to’lanmaydigan uy xizmatlari iqtisodiy faoliyat soxasiga kiritilmaydi.O’z extiyojlari uchun uy va kvartira egalari tomonidan ko’rsatiladigan uy-joy xizmatlari.
Mavzu Nomi: Milliy hisoblar tizimi.MHT - bu makrodarajada statistik hisoblarni yuritishning xalqaro standarti. Bu standart BMT, XVF, JB, EVROSTAT, Iqtisodiy xamkorlik va taraqqiyot tashkiloti tomonidan qabul qilinga va shu tashkilotlarga a’zo davlatlar amaliyotida qo’llash uchun tavsiya etilgan. Bugungi kunda MHT iqtisodiy faoliyat natijalarini makrodarajada qayd etish va tahlil qilish uchun foydalanadigan o’zaro bog’lik ko’rsatkichlar, tasniflar va schetlar tizimidir.XIX-XX asrlarda MHT nazariyasi asoslarining rivoji A.Marshall, DJ.Mill kabi iqtisodichi olimlarning ilmiy ishlari bilan bog’liq bo’lgan. Ayniqsa XX asr o’rtalariga kelib, zamonaviy MHTning kontseptual asoslarini belgilab beruvchi ilmiy izlanishlar va amaliy ishlanmalar paydo bo’ldi. A.Bouli, Dj.Keyns, K.Klark, S.Kuznets, R.Stoun, Ya.Tinbergen, V. Leontev, Dj.Xiks kabi olimlarning ilmiy ishlari zamonaviy MHTning nazariyasi va amaliyoti uchun fundamental ahamiyatga ega bo’ldi. Zamonaviy MHT – bu milliy daromad va yalpi ichki mahsulot hisobini aks ettiruvchi oddiy jadvallar emas, balki mahsulotlar va fondlarning ishlab chiqarishdan to yakuniy foydalanishgacha bo’lgan oqimlarni, qiymatni sektordan sektorga oqimini aks ettiruvchi modeldir. MHT ni yangi nusxasi MHT BMT -1993 y kontseptsiyasi uy xo’jaligini uy bekalarini xizmatini hisoblashga tavsiya kiladi. Shu bilan birga narkotik modda ishlab chiqarish va tarqatish, yashirin ishlab chiqarish sohalarni ham hisobga olishni tavsiya kiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |