mavzu: Nerv tizimining yoshga oid fiziologiyasi va gigiyenasi Nerv tizimining ahamiyati

3.5 Periferik nerv tizimi
Periferik nerv tizimiga bosh miyadan chiquvchi 12 juft va orqa miyadan chiquvchi 31 juft nervlar kiradi.
Bosh miya nervlari

1. 
   hidlov
   
2. 
   ko`ruv
   
3. 
   ko`zni harakatlantiruvchi nerv
   
4. 
   g`altak nervi, uch shoxli nerv
   
5. 
   uzoqlashtiruvchi nerv
   
6. 
   dahliz chig`anoq nervi
   
7. 
   yuz nervi
   
8. 
   til yutqin nervi
   
9. 
   adashgan nerv
   
10. 
    qo`shimcha nerv
    
11. 
    til osti nervlari
    

Bu 12 juft nerv vazifasiga, rivojlanishiga va ularga aloqador bo`lgan a`zolar funksiyasiga qarab uch guruhga bo`linadi. Ulardan 1,2,8 juft nervlar – sezuvchi, 3,4,6,11,12 juft nervlar – harakatlantiruvchi, 5,7,9,10 juft nervlar aralash nervladir.
Bosh miya nervlari bajaradigan vazifasiga qarab tarkibida orqa miya nervlariga oxshab sezuvchi, harakatlantiruvchi va vegetative tolalar bo`ladi.
Orqa miya nervlari. Orqa miya nervlari kulrang moddasining oldingi shoxidan harakatlantiruvchi tolalar, orqa shoxidan sezuvchi tolalar chiqadi. Sezuvchi va harakatlantiruvchi nervlar umurtqalararo teshik oldida qo`shilib aralash nervni hosil qiladi. Bu nervlar odamda 31 juft bo`ladi. Har qaysi nerv umurtqalararo teshikdan chiqqandan so`ng, ikki shoxga bo`linadi:
Orqa shox – tanani orqa tomondagi muskullari va teriga nervlar beradi.
Oldingi shox – tananing oldingi tomonidagi muskullar va qo`l, oyoqlarga nervlar beradi. Bu ikki shoxdan tashqari uchinchi shox ham chiqadi. Bu ichki a`zolarga boruvchi shox-simpatik nervlardan iborat bo`lib, qo`shuvchi shox deyiladi.
Har qaysi orqa miya nervi miya pardalarini innervatsiya qilish uchun yana bittadan maydatarmoq ajratadi. Bu tarmoqlar nervdan ajralib, yana umurtqalararo teshiklardan qaytadi va umurtqa pog`onasi ichiga kirib orqa miya pardalarini innervatsiya qiladi.
3.6 Simpatik va parasimpatik nerv tizimi
Nerv tizimining ichki a’zolar, bezlar, k,on va limfa tomirlari, silli^ va z^isman kundalang ta rta muskullar faoliyatini bosh^arib turadigan v^ismi avtonom yoki vegetative nerv tizimi, deyiladi. Vegetativ nerv sistemasining funksiyalari ichki or­ganlar faoliyatini idora qilishdan va organizmning ichki muditi doimiyligini saqlab turishdan iborat. Unda simpa­tii va parasimpatik nerv sistemasi mavjud buladi.