mavzu: Nerv tizimining yoshga oid fiziologiyasi va gigiyenasi Nerv tizimining ahamiyati

3-mavzu: Nerv tizimining yoshga oid fiziologiyasi va gigiyenasi
3.1 Nerv tizimining ahamiyati.
Nerv tizimining umumiy tuzilishi
Neyron va gliya hujayralari hujayralari
Gangliyalar, nerv tolalari
Nerv impulslari
Ta`sirlovchilar
3.2 Refleks nerv tizimining asosiy faoliyati sifati
Reflektor yoyi
3.3 Nerv markazlari va ularning xossalari
3.4 Markaziy nerv tizimi
Orqa miya
Bosh miya. Oldingi miya, o`rta miya, keying miya
3.5 Periferik nerv tizimi
3.6 Simpatik va parasimpatik nerv tizimi
3.7 Nerv tizimining ontogenezda rivojlanishi

3.1 Nerv tizimining ahamiyati.

Nerv sistemasi fa^at tirik organizmlarga xos bu- lib, turlicha tuzilgan va murakkablik darajasi z^am z$ar xil. Nerv sistemasi z^ayvonlar organizmining barcha tu^imalari va organlarining uzaro alo^asini va bir butun bulib z^arakat 1\ilishini ta’minlaydi. Uning yordamida turli-tuman ta’sir ndrok etiladi va analiz silinadi, taiщi va ichki muz^itdagi uzgarishlarga kura zkavob reaksnyalari shakllanadi, ya’ni orga- nizmning uz-uzini idora silishi va moslashuvi jarayonlari bo­radi.
Nerv sistemasi organlar va tu^imalarga turli moddalar yordamida kon orsali ta’sir ^iladigan gumoral sistema bilan uzaro borli^ z^olda ishlaydi. Biro^ nerv mexanizmi birmuncha takomillashgan z^isoblanadi, chunki taassurot nerv tolalari buylab fasat muayyan organlarga katta tezlik bilan tushadi.
Nerv tizimining umumiy tuzilishi
Butun nerv sistemasini tuzilishi jiz^atidan markaziy va periferii sistemalarga bulish mumkin. Markaziy nerv siste- masiga bosh va or^a miya, periferik nerv sistemasiga somatik va vegetativ nerv sistemasi kiradi. Bosh miya kalla sutisi ichi­da, orsa miya umurt^a poronasining or^a miya kanalida buladi. Periferik nerv sistemasi markaziy nerv sistemasi bilan bar­cha organlar va tu^imalarda buladigan retseptorlar va effek- torlar or^ali boglanib turadi.
Nerv tu^imasi neyron deb ataladigan z^ujayralardan tash- kil topgan. Ular tanadan va ikkita tarmos (uezщ) —dentrit- lar bilan aksonlardan tashkil topgan bulib, uzaro va turli organlarning tukimalari bilan shular yordamida birikadi. Neyronning asosiy funksiyasi axborotni 1^abul kilish va uni nerv impulelari kurinishida uzatishdir. Axborot xujay- raga dendritlar or^ali keladi. Bu mikroskopik dumbo^chala- ri bulgan kup tarmo^lanadigan sissa usimtalardir (3-rasm). Dendritlarning umumiy sat.\i neyron tanasi satz^ining ulcham- laridan katta, ularda kup mikdorda boshka neyronlarning uchi joylashgan buladi.