Mavzu: «musiqa darslari, musiqa savodxonligi jarayonida bastakorlar va xalq xofizlari ijodiyotini o’rganish metodlari»

o’rgazmali-
informativ metodlar: 
Musiqiy asarni ijroda ko‘rsatish, asarni qisman ko‘rsatish, 
musiqali ixtibos (sitata), illyustrasiya (ilova), vokal, cholg‘u, dirijyorlik ko‘rsatib 
berishlari audio, video, harakatli-ko‘rgazmali, reproduksiya, portret, nota yozuvlari 
va hokazodan iborat. Musiqiy ta‘lim-tarbiyada ko‘rgazmalilikning eshituv 
ko‘rgazmaliligi, harakatlanuvchi va ko‘rib idrok etish ko‘rgazmaliligi turlari 
mavjud. Eshituv ko‘rgazmaliligi – bu musiqaning ifodali ijrosidir. Jaranglayotgan 
musiqa darsning barcha qismlari asosi bo‘lib xizmat qiladi. «Musiqaning jonli 
yangrashi darsda asosiy ko‘rgazma bo‘lib xizmat qiladi», deb yozadi 
N.L.Grodzenskaya. Musiqani tinglash, eshitish, idrok etish murakkab ish, chunki 
har bir musiqiy asarning mazmuni doimo harakatda va o‘zaro bog‘liqlikda bo‘lgan 
ifoda vositalari majmuasi bilan beriladi. Shuning uchun o‘quvchilarda avvalo 
tinglovchilik malakalarini rivojlantirish lozim, ya‘ni musiqani doimo boshidan
xirigi tovushigacha tinglash, «kuzatish»ga o‘rgatib boriladi. Bu jarayonda 
o‘qituvchining so‘zi musiqiy obrazlar olamini tushunish, his etishga yordam 
beradi. 
Harakatlanuvchi va ko’rib idrok etish ko’rgazmaliligi. 
O‘quvchilarni 
kuyning grafik tasviri, nota yozuvlari, tovush balandligi, metro-ritm, lad 
munosabatlari, shakllar, janr, intervallar va hk. bilan tanishtirishda ishlatiladi. 
Bundan tashqari, vokal-xor va musiqa avodxonligi ishlarida dirijyorlik, musiqani 
taktlash, chalib ko‘rsatish, dirijyorlik ifodalari, registr, ritmni grafik ifodalash kabi 
ko‘rgazmalilik qo‘llaniladi. B
adiiy-amaliy metodlar 
O‘quvchilarda malaka va 
ko‘nikmalarni shakllantirishga qaratilgan metodlarga aytiladi. Badiiy-amaliy 
metodlar vositasida o‘quvchilarda vokal-xor malakalari, musiqaning tuzilishi, 
musiqa ifoda vositalarini tahlil qilish, uning janr, shakllarini aniqlash, nota 
yozuvini o‘rganish, cholg‘ularda ijrochilik, badiiy ijodkorlik malaka va 
ko‘nikmalari shakllantiriladi. Masalan, cholg‘u ijrochiligiga o‘rgatishda ijroni 
birga boshlash, birga tugatish, bir- birini eshitish malakalari ustida ishlaganda 
chalib ko‘rsatish, tushuntirish, eslatish, qaytarish usullaridan foydalaniladi. Vokal- 
xor ishlarida qo‘shiqchilik nafasi, sof unison talaffuz, soz malaka va 
ko‘nikmalarini o‘stirishda mashqlarni kuylash, taktlash, dirijyorlik ifodaoariga 

---

35 
e‘tiborni qaratish, ritmik chapaklardan foydalaniladi. Vokal, ritmik va raqs 
improvizasiyasida ijodkorlikmalakalarini o‘stirish uchun mustaqil harakat, 
rag‘batlantirish,