Mavzu: Morfologiya va uning boshqa bo’limlar bilan munosabati Reja

Ot Sifat Fe’l

qo‘ra qora qara
asal kasal tuzal
o‘q oq chaq
o‘rtoq qo‘rqoq qo‘rq
tosh bo‘sh tush
Ko‘rinadiki, so‘zlarning qaysi turkumlarga mansubligini bilish uchun ham ularning lug‘aviy ma’nosidan xabardor bo‘lish lozim. O‘zbek tilida otlar dastlab ikki turga bo‘linadi. 1. Turdosh otlar. 2. Atoqli otlar.
Turdosh otlar bir turdagi narsalarning nomini bildiradi: bola, ota, odam, gul, yaproq, qor, uzum, bog‘, qush, olma kabi.
Atoqli otlar shaxslar, narsa, voqea-hodisa, tashkilot va muassasalar, asarlar, gazeta-jurnallar, geografik joylar, hayvonlarga atab qo‘yilgan nomlardir: Mahmud, Samarqand, «Xalq so‘zi» gazetasi, «Fan va turmush» jurnali, «Xamsa» dostoni, Navro‘z bayrami, Birlashgan Millatlar Tashkiloti, Boychibor kabi.
Jamlovchi otlar bir xildagi narsalarning jamini anglatuvchi otlardir: xalq, olomon, guruh, to‘da, gala, qo‘shin, poda kabi.
Aniq otlar kishi sezish a’zolariga ta’sir etuvchi narsalarning nomlarini anglatadi: bo‘yoq, yomg‘ir, tam, hid, havo, quyosh, muz, paxta, shira, tosh kabi.
Mavhum otlar inson ongi orqali idrok qilinishi mumkin bo‘lgan tushunchalarning nomlarini anglatadi: ong, fikr, xayol, baxt, shodlik, quvonch, sevgi, qo‘rquv, hayajon, kabi.
O‘zbek tilida ko‘pgina atoqli otlar turdosh ot, sifat, fe’l kabi boshqa turkumlarga oid so‘zlar asosida paydo bo‘ladi: Lola, Ra’no, Qo‘chqor, Arslon, SHirin, Buyuk, Aziz, Turdi, O‘lmas, Tursun kabi.