- zarar summasiga:
Debet8710-“Hisobotdavriningtaqsimlanmaganfoydasi(qoplanmagan zarari)”Kredit 9900-
“Yakuniy moliyaviy natija”.
9910-“Yakuniy moliyaviy natija” hisobvarag‘ining debet va
kreditaylanmalarining farqi
korxonaning hisobot yilidagi moliyaviy natijasini,soliq toiangunga qadar boigan foydasini
aks ettiradi. Hisobot yiliningoxirida 9810-“Foyda soligi bo‘yicha xarajatlar”, 9820-
“Foydadanhisoblangan boshqa soliqlar va boshqa majburiy toiovlar bo‘yichaxarajatlar”
hisobvaraqlarida foydadan hisoblangan umumiy summa aksettiriladi.
Hisobot davrida
hisoblangan soliq va yigim lar summasiquyidagi pro vodka orqali chegirib tashlanadi:
Debet 9910-“Yakuniy moliyaviy natija” 23744 ming so‘m.
Kredit 9810-“Foyda soligi bo‘yicha xarajatlar” 23744 ming so‘m.
Debet 9910-“Yakuniy moliyaviy natija” 174 ming so‘m.
Kredit 9820-“Foydadan hisoblangan boshqa soliqlar va boshqamajburiy toiovlar bo‘yicha
xarajatlar” 174 ming so‘m.
Hisobot yilining yakunlari bo‘yicha korxona foyda olsa (ya’ni,9910-schyotning kredit
tomonidagi saldo), unda hisobda bu operatsiyaquyidagi jadvaldagi 10-raqamli yozuv bilan,
zarar ko‘rsa (ya’ni, 9910-schyotning debet tomonidagi saldo), 11-raqamli yozuv bilan
aksettiriladi. Yuqoridagi muomalalami umumiy qilib quyidagi jadvaldakeltirish mumkin.
Sof foyda miqdorini o‘rganish va unga ta’sir etuvchi omillargabaho
berish ulami chuqur har
tamonlama o‘rganish imkoniyatlamianiqlashga hamda korxona samaradorligini oshirishga
olib keladi. Harbir xo‘jalik subyekti o‘z faoliyati natijasida sof foydaga erishishniko‘zlaydi.
Ushbu ko‘rsatkich soliq to‘loviga qadar bo‘lgan foydasummasidan foydadan soliq va boshqa
soliqlar va ajratmalami chegirishasosida aniqlanadi.
Sof
foyda
-
korxonaning
butun
ishlab
chiqarish
va
noishlabchiqarishfaoliyatininghammaturlaribo‘yicha,shu jumladan,mahsulotlami ishlab
chiqarishbilan bogiiq bevosita va bilvositaxarajatlar, asosiy faoliyat daromadlar va xarajatlar
qoldigi, moliyaviyfaoliyatdan ko‘rilgan daromadlar va xarajatlar qoldigi, tasodifiy foydava
zararlar qoldigi bo‘yicha aniqlanadi.
Taqsimlanmaganfoyda
–soffoydaningaksiyadorlar(ishtirokchilar)
tomonidan
taqsimlanmagan va tashkilotning ixtiyoridaqolgan qismi.
Hisobot davrining taqsimlanmagan foydasi (qoplanmagan zarari)va o‘tgan yillaming
jamg‘arilgan foydasi (qoplanmagan zarari) bir-biridan farq qiladi. Taqsimlanmagan foyda
yoki qoplanmagan zararhisobi quyidagi schyotlarda yuritiladi:
8710-“Hisobot davrining taqsimlanmagan foydasi (qoplanmaganzarari)”;
8720-“Jamg‘arilgan foyda (qoplanmagan zarar)”.
Foydadanfoydalanilishi8710-schyotdebetibo‘yichamajburiyatlar,
fondlar va boshqalami
hisobga oluvchi schyotlar bilankorrespondensiyada aks ettiriladi. Uning taqsimlanmagan
qismi esa8720-“Jamg‘arilgan foyda (qoplanmagan zarar)” schyotiga o‘tkaziladi.
Sof foydaning shakllanishi va uni to‘g‘ri taqsimlash hamda undanoqilona foydalanishda
shunday maqbul tartibni qo‘llash kerakki, toki ukorxona
jamoasi va har bir xodim
mehnatining korxona jamoasi va harbir xodim mehnatining xodim mehnatining
samaradorligini oshirishgabo‘lgan moddiy manfaatdorligini o‘z-o‘zidan kuchaytirishga olib
kelsin.
Agar taqsimlanmagan foyda rezerv kapitalini shakllantirishgayo‘naltiriladigan bo‘lsa, 8520-
schyot kreditlanadi, 8710-schyot esadebetlanadi. Korxonaning kundalik zararlarini qoplash
zarurati yuzagakelgan taqdirda, rezerv kapitali hisobiga qayta o‘tkazmalar amalgaoshiriladi.
Sof foydaning korxona ta’sischilari (ishtirokchilari) o‘rtasidataqsimlanadigan qismi
dividendlar deb e’tirof etiladi.
Foydani taqsimlash to‘g‘risidagi qaromi korxonaning mulkdorlari (aksiyadorlarining
umumiy yig'ilishi, MChJ ishtirokchilarining yig‘ilishi, xususiy korxona egasi) qabul qiladi.
Mas’uliyati cheklangan
jamiyat har chorakda, yarim yilda 1 martayoki bir yilda 1 marta
jamiyat ishtirokchilari o‘rtasida ulaming ustavfondidagi ulushiga mutanosib ravishda
o‘zining sof foydasini taqsimlash haqida qaror qabul qilishi mumkin. Bunday qaror jamiyat
ishtirokchilarining umumiy yig‘ilishi tomonidan qabul qilinadi.
MChJ va AJ
ishtirokchilarining dividendlar ko‘rinishidagi daromadlariga to‘lov manbaida 10%lik stavka
bo‘yicha soliq solinadi.
Soliq va boshqa majburiy to‘lovlar to‘langanidan keyin xususiy korxona mulkdori va oilaviy
korxona ishtirokchilari tasarrufidaqoladigan foyda summasiga JShDS solinmaydi. Xususan,
xususiy korxona mulkdori foydani qanday ishlatishni yakka o‘zi hal qiladi,oilaviy korxonada
esa ta’sis hujjatlari shartlariga qarab uning har bir
ishtirokchisi foydadan o‘z ulushini olish huquqiga ega bo’ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
