Mavzu: Mineral xom-ashyo resurslardan foydalanish va ularni muhofaza qilish

Metall mineral xom ashyo resurslari. Metall mineral xom ashyo resurslari, minerallar xom ashyo tarkibiga kirib, sanoatning “noni”, mamlakat iqtisodiy qudratini yuksaltirishning asosiy omillaridan biri hisoblanadi. Ma’lumki, xom ashyoga minerallardan tashqari qishloq xo‘jaligida, sanoatda qayta ishlash uchun yetishtiriladigan materiallar ham kiradi. Barcha mineral xom ashyo
resurslarini ikki katta guruhga – metallardan iborat mineral xom ashyo va nometall mineral xom ashyoga ajratish mumkin. Metallning o‘zi ham asl metallar, rangli, nodir yoki kam uchraydigan va qora metallarga bo‘linadi. O‘zbekistonning yer osti turli-tuman qazilma boyliklarga serob. Bu yerda mineral xom ashyoning yuzga yaqin turi topilgan. Oltin zahiralari bo‘yicha u MDH davlatlari orasida ikkinchi,
kumush, mis, qalay, qo‘rg‘oshin va volfram bo‘yicha uchunchi o‘rinda turadi. Gaz, ko‘mir, kaolin tuprog‘i, kaliy tuzlari, alyuminiy xom ashyosi, xasham va ishlov beriladigan hamda qimmatbaho toshlar va boshqa ma’danlarning boy zahiralari bor.
Asl metallar. Oltin va kumush ana shunday asl metallar jumlasiga kiradi. O‘zbekistonda 30 dan ortiq tarkibida oltin va kumush mavjud bo‘lgan ruda konlari aniqlangan. Oltin – noyob metall. U yer ostida ham, namlikda ham o‘z xususiyatini yo‘qotmaydi. Oltinni izlab topish, uni boshqa tog‘-kon jinslaridan ajratib olish juda ko‘p mehnat sarfini talab etadi. Ular ko‘pincha qotgan shag‘al toshlar, qumlar orasida uchraydi. Oltin konlari bir necha yuz million yillar
oldin hosil bo‘lgan, degan taxminlar bor. U uran kabi boshqa kon rudalari bilan ustma-ust yoki yonma-yon uchraydi. Oltin keyingi davrlarda, pul va zargarlikdan tashqari, elektronika-kompyuter ishlab hiqarishda, tish protezi sohasida va atom reaktorlari (reaktorning bitta ichki devori 16 kilogramm oltin bilan qoplanadi)da qo‘llana boshladi. Qurama tog‘ tizmalarida yirik kumush konlari topilgan. Toshkent oldi rayonida kumush hozir katta miqdorda ajratib olinmoqda. Qizilqumda kumush ishlab chiqarishni ko‘paytirish borasida kata tadbirlar amalga oshirilmoqda. Oltindan keyin turadigan bu asl mineral xom ashyoning sanoat va iste’mol ahamiyati hammaga ma’lum.