Mavzu: Mineral о‘g‘itlarni tuproqqa solish me’yorini aniqlash

Ekilgan ekinlar hosili bilan tuproqdan chiqib ketadigan mineral (azot, fosfor va kaliy) о‘g‘itlar miqdori quyidagi jadvalda keltirilgan.

Ekinlar	Hosili	N	P2O5	K2O
Bahorgi bug‘doy Kuzgi bug‘doy Sholi Makkajо‘xori Makkajо‘xori Qand lavlagi Kartoshka Pomidor Bodring Karam Beda Tabiiy pichan Yaylov о‘ti	Doni Doni Doni Doni Kо‘k massasi Ildiz poyasi Tuganagi Mevasi Mevasi Karamboshi Pichani Pichani Kо‘k massasi	30-40 35-42 35-40 35-40 2,4-2,6 6,0-6,5 6-7 2,5-2,7 1,6-1,8 3,0-3,5 25-27 16-18 3,3-3,5	11-15 12-15 15-20 10-15 1,0-1,6 1,8-2,2 1,8-2,2 0,4-0,5 1,3-1,5 1,2-1,5 6-7 6,5-7,5 1,3-1,5	20-30 15-38 45-50 30-50 4,5-5,5 9-13 6-8 3,5-3,7 2,5-1,7 4,0-4,5 14-16 17-19 3,5-3,7

Ekinlarni birinchi yili tuproqdagi va о‘g‘itlardagi oziq moddalardan foydalanish koeffitsiyenti, %

Oziq moddalar manbai	N	P2O5	K2O
Tuproq Gо‘ng Mineral о‘g‘itlar	20-50 20-30 50-70	5-20 30-50 20-25	10-40 50-70 60-80

Ekin ekilgan dalaning har gektariga necha kilogrammdan о‘g‘it solishni bilish uchun birinchi navbatda qaysi azotli о‘g‘it turidan foydalanishni, shuningdek, о‘g‘it tarkibidagi ta’sir etuvchi modda miqdorini bilish lozim. Shu bilan birga mineral о‘g‘itlarni solish miqdori mahalliy sharoitga, tuproq tarkibidagi oziq moddalarning miqdoriga va qanday ekin ekilishiga qarab belgilanadi.
Masalan, ekin ekiladigan yerning har gektariga sof modda hisobida 80 kg azot berish kerak. Xо‘jalikda tarkibida 35 % sof azot bо‘lgan ammiakli selitra mavjud. Bunday holda quyidagi proporsiya kelib chiqadi:
35 – 100
80 – X=(80 x 100) : 35 = 228,5.
Demak, gektariga 228,5 kg ammiakli selitra solish talab etiladi.
Agar tuproqqa, misol uchun, 90 kg sof modda hisobidan azot, fosfor va kaliy berish kerak hamda buning uchun 35%li ammiakli selitra, 45,8 % li superfosfat va 60 %li kaliy xlorid ajratilgan bо‘lsa, о‘g‘itlash meyori quyidagi formula yordamida hisoblanadi:

1. X = (90 x 100) : 35 = 257,1 ga/kg ammiakli selitra.
2. X = (90 x 100) : 45,8 = 196,5 ga/kg superfosfat.
3. X = (90 x 100) : 60 = 150,0 ga/kg kaliy xlorid.


Demak, bir gektar yerga 90 kg sof modda hisobidan azot, fosfor va kaliy berish uchun gektariga 257,1 kg ammiakli selitra, 196,5 kg superfosfat va 150 kg kaliy xlorid о‘g‘iti solish kerak ekan.
Topshiriq:
1. Ekilgan ekinlar hosili bilan tuproqdan chiqib ketadigan mineral (azot, fosfor va kaliy) о‘g‘itlar miqdori hamda ekinlarni birinchi yili tuproqdagi va о‘g‘itlardagi oziq moddalardan foydalanish koeffitsiyenti bilan tanishish.
2. Sof modda hisobida beriladigan о‘g‘it miqdori va mavjud о‘g‘it turiga kо‘ra bir gektar yerga beriladigan azotli, fosforli va kaliyli mineral о‘g‘itlar meyyorini aniqlash.
3. Hosil bilan chiqib ketadigan oziq modda va tuproqdagi oziq moddadan foydalana olish koeffitsiyentiga kо‘ra mineral о‘g‘itlar meyyorini hisoblash.