Mavzu: Milliy g’oya fani bo’yicha sinfdan tashqari olib boriladigan ishlar

1.2. Sinfdan tashqari ishlarni tashkil etish rejasini ishlab chiqish metodikasi
Uchrashuvlar, tanishuvlar, ko‘rgazmalar, ko‘rik-tanlovlar tashkil qilish milliy g‘oyani yoshlar ongiga singdirishda muhim ahamiyatga ega. Milliy g‘oyani o‘quvchilarga singdirishda jamoatchilik vakillari bilan uchrashuvlar alohida ahamiyatga ega. Ular xalq sevgan adiblar, san’at ustalari, huquq organlarining vakillari, Vatan qahramonlari, harbiylar, soliq, mehnat bo‘limlarining xodimlari, siyosiy partiyalarning vakillari, olimlar, siyosatchilar va sportchilar bo‘lishi mumkin. Bunday jamoatchilik vakillari bilan uchrashuvlar hayot tajribalari xususida jonli muloqot yuritishga imkon beradi.Ular bilan muloqot orqali o‘quvchi-talabalar o‘zlarini qiynayotgan, qiziqtiradigan savollarga bevosita javob oladilar. Ularning hayoti va faoliyati Vatan uchun xizmat qilish g‘oyasiga yaqqol misol bo‘lib, o‘quvchilarni ana shu yo‘sinda yashashga undaydi.
Fan bo‘yicha to‘garaklar tashkil etish va ularning muttasil ishlashini ta’minlash milliy g‘oyani o‘quvchilar ongiga singdirishda muhim ta’lim-tarbiya jarayoni hasoblanadi.To‘garaklar va yoshlar klublarida ko‘rik-tanlovlari yoki konferensiyalar, fotosuratlar, albomlar, rasm chizish, kashta, so‘zana va boshqa milliy hunarmandchilik ishlarini namoyish qilish bilan ham milliy g‘oya tushunchalari singdirilishi mumkin.
Yoshlarning to‘y-ma’rakalarda, ommaviy sayillar, bayramlarda ishtiroki asosida mahallada o‘zini tutishni, kattaga hurmat, kichikka izzatni, yaxshi-yomon kunlarda elkadoshlikni his qilishni o‘rgatish orqali milliy g‘oyaning asosiy tamoyillaridan bo‘lgan milliy va umuminsoniy qadriyatlarga munosabatni shakllantirishga e’tibor qaratish lozim.
Sinfdan va maktabdan tashqi ishlar o`quvchilar tashkilotlari hamda otaonalarjamoasiyordamiga suyangan holda olib boriladi. Bu ishlarning eng ko`p tarqalgan shakli quyidagilar: to`garak ishlari, ommaviy tadbirlar va o`quvchilarning mustaqil individual mashg`ulotlaridir.
Sinfdan tashqari ishlarni o’z ichiga olgan to’garaklar quyidagi turlarga bo’linadi:
- Fan to’garaklari;
- Kasb-hunar yo’nalishidagi to’garaklar;
- Sport to’garaklari;
- San’at yo’nalishidagi to’garaklar.
Sinfdan va maktabdan tashqi ishlar o`quvchilarni ma`naviy-axloqiy ruhda
tarbiyalashda, ularga bilim ber ishda muhim vosita bo`lganligi tufayli bu ishlarni
Keng yo`lga qo`yishga maktab direktorlari, ilmiy mudirlar, shuningdek, o`qituvchilar jamoasi katta e`tibor berishi, «Kamolot» va «Kamalak» tashkilotlari,
ota-onalarjamoasiva maktab rahbaralri yordamidan har tomonlama foydalanish
kerak.
O`quvchilar bilan olib boriladigan sinfdan va maktabdan tashqi ishlarni
o`qituvchilar jon dillari bilan sevishlari, bu ishga rahbarlik qilishda ishtirok etishni
o`zlarining eng muhim vazifalaridan biri deb bilishlari zarur. Maktabning yangi vazifasi har bir o`qituvchidan faqatgina o`z fani va uni o`qitishni a`lo darajada bilishnigina emas, balki bilimlarni chuqur egallashni va bundan sinfdan tashqi ishlarni maqsadga muvofiq yo`lga qo`yishda ijodiy foydalana bilishni, har tomonlama ma`lumot va mahoratga ega bo`lishni talab qiladi⁷.
Bu vazifalarning muvaffaqiyatli hal qilinishiga har taraflama yordam
ko`rsatish har bir o`qituvchining oliy burchidir.Sinfdan tashqari ishlar shaklini
tanlaganda uning tarbiyaviy ahamiyatini shu ishning maqsadi, vazifalari nuqtayi
nazaridan baholash kerak.
Huquqiy demokratik davlat va kuchli fuqarolik jamiyatini barpo etish har bir yurtdoshimiz va o‘sib kelayotgan yosh avloddan huquqiy bilim va huquqiy madaniyatni yanada yuksaltirishni taqazo etadi. Mamalkatimizda Ta’lim to‘g‘risidagi Qonun va Kadrlar tayyorlash milliy dasturi asosida asamalga oshirilgan ta’lim va tarbiya tizimidagi islohotlar huquqiy ta’lim sohasida ham o‘zining samarali natijasini bermoqda. SHu bilan birga huquqiy ta’lim samaradorligini oshirishda qator izlanishlar va ijrdiy yondoshuvlarni taqazo etmoqda. Mamlakatimiz 1-chi Prezidenti I.Karimov bu haqda alohida to‘xtalib, shunday deydi: “Eng avvalo bizning ta’lim tizimiga bo‘lgan munosabatimizni ham tubdan o‘zgartirish kerak. Ta’lim islohoti bizni demokratik o‘zgarishlar, yangi jamiyat barpo etish yo‘lidan dadil etaklovchi, barchamizni harakatlantiruvchi ichki kuch bo‘lmog‘i zarur. Har birimizga besh barmoqday, eskicha aytganda, to‘qqiz pulday ayon bo‘lsinkim, ta’lim va tarbiya tizimini o‘zgartirmasdan turib, odamlar ongini, demakki, ularning turmush tarzini ham tubdan o‘zgartirish mumkin emas. Ta’lim tizimini isloh etish vazifalari muvaffaqiyatli hal etilsa, ijtimoiy-siyosiy iqlim keskin o‘zgaradi, odamlar ongida demokratik qadriyatlar qaror topadi, inson jamiyatdagi o‘rnini ongli ravishda o‘zi belgilaydi. Jamiyatni yangilash, erkin demokratik davlatni shakllantirish, taraqqiyot va ravnaq yo‘lidagi barcha sa’y-harakatlarimizni biz aynan mana shu tamoyil asosida tashkil etishimiz kerak ”⁸. Ana shu maqsad yo‘lida O‘zbekiston Respublikasida «Ta’lim to‘g‘risidagi qonun», Kadrlar tayyorlash milliy dasturi, jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish milliy dasturi ishlab chiqildi va hayotga tadbiq etilmoqda. 1997 yil 27 avgustda qabul qilingan ushbu hujjatlarning tashabbuskori va ijodkori 1-chi Prezidentimiz Islom Karimov ekanligi keng jamoatchilikka yaxshi ma’lum. Ta’lim to‘g‘risidagi Qonun va Kamdrlar tayyorlash milliy dasturi asosida ta’lim-tarbiya masalalariga oid qator qonun hujjatlari ishlab chiqildi. Ular jumlasiga: birinchidan, O‘zbekistonda umumiy o‘rta ta’limni tashkil etish to‘g‘risida; ikkinchidan, O‘zbekistonda o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi Vazirlar Mahkamasining qarorlari kiradi. Prezidentimiz bu masalalarni hayotga tadbiq qilish sohasida tashabbus bilan faoliyat ko‘rsatib kelmoqda.
Kadrlar tayyorlashning Milliy dasturining eng ustuvor yo‘nalishi - bu ijtimoiy-siyosiy hayotda ongli ravishda qatnasha oladigan, ijtimoiy jarayonlarga faol ta’sir eta oladigan, mamlakat, millat, oila taqdiriga mas’ul bo‘la oladigan mustaqil va erkin fikrlovchi shaxsni shakllantirish ekanligi bilan o‘ziga xos ahamiyatga egadir.
Ushbu vazifani lozim darajada uddalay olish uchun, avvvalo, ta’lim muassasalari va ularda ishlovchi pedagog mutaxassislarning ta’lim berish sifatini va yosh avlod taqdiri, ta’lim-tarbiyasi uchun mas’uliyatini muntazam oshirish zarur. SHu nuqtai nazardan kelib chiqqan holda Oliy ta’lim bakalavriat tizimidagi “Milliy g‘oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi” yo‘nalishining Davlat ta’lim standlarti asosida o‘quv rejasiga kiritilgan “Milliy g‘oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi fanlarini o‘qitish metodikasi” kursining huquq fanlarini o‘qitish metodikasi qismini o‘qitishda ham o‘ziga xos yondoshuvlar talab qilinadi⁹.