Mavzu: Milliy dinlar reja: Yahudiylikning vujudga kelishi va uning ta’limoti. Veda va veda dinlari

Yahudiylik dinining 

muqaddas kitoblari

Тavrot

(“КЕТУБИМ”)

Тalmud

---

Хristianlar va yahudiylar Bibliya so’zini turli tushunadilar. Yahudiylar 

uchun Ibriy Bibliyasi (Hebrew Bible) xristianlarning Qadimiy 

Ahdi (Old Testament). Yahudiylar Bibliya

so’zi ostida ko’pincha 

o’zlarining Тanaxlarini (Tanakh) tushunadilar. Musoga tegishli 

bo’lgan besh kitob «Тavrot» deb ataladi va quyidagi kitoblarga 

bo’linadi: 

1) «Borliq» yoki «Ibtido»; 

2) «Chiqish»; 

3) «Levit»; 

4) «Sonlar»;

5) «Ikkinchi qonun».

---

IBTIDO (BORLIQ)

MUSONING BESH 

KITOBI

CHIQISH

LOVIY

SONLAR

IKKINCHI QONUN

TARIXIY KITOBLAR

ILOHIY YOZUVLAR

(“KETUBIM”)

PAYG’AMBARLAR KITOBLARI

(“NEVIIM”)

BUYUK PAYG’AMBARLAR

KICHIK PAYG’AMBARLAR

QADIMGI AHD

---

Yahudiylar

falastindan

Assuriya

quvg’inlari

paytida

– mil. avv. VIII-VI asrlarda Eronga ko’chib

kela boshlaganlar. Erondan

O’rta Osiyoga esa

taxminan mil. avv. V-III asrlarida

ko’chib kelgan.

Samarqand va Buxoroda yahudiylik diniga

e’tiqod

qiluvchi yahudiylar yashay boshlaganlar.

Markaziy Osiyoda yashayotgan (hozirgi kunda

kam qolgan) yahudiy dindorlari orasida asosan

ortodoksal shakldagi iudizm mavjud va ular shartli

ravishda etnik

ko’rinishlar tartibiga muvofiqto’rt xil:

yevropalik,

buxoro,

gruzin,

tog’li

yoki

tat

yahudiylariga

bo’linadi.

---

Mil. av. ikkinchi ming yillik

o’rtalarida Hindistonning

shimoli-

g’arbiy qismiga, hozirgi Panjob hududiga g’arbdan

Hindikush dovoni orqali

o’zlarini oriylar deb atalgan jangari

xalqlar bostirib kela boshladilar. Bu xalqlar Eronga

ko’chib

kelgan

qo’shni qabila tillariga juda yaqin bo’lgan, hind-

yevropa tillaridan kelib chiqqan tilda gaplashar edilar.

Harbiy jihatdan katta mahoratga ega

bo’lishlari bilan birga

she’riyatga ham usta edilar. Shu yo’l bilan ular bu

mintaqada mavjud dunyoqarashni

o’zlari xohlagan tarafga

o’zgartira oldilar. Ular o’zlari bilan muqaddas yozuvlari –