Мавзу: Математика фанининг тарихи, методи ва метадалогияси


MAVZU: ABU RAYXON BERUNIYNING MATEMATIKADAGI IJODI



Download 1,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet38/95
Sana03.01.2022
Hajmi1,08 Mb.
#315777
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   95
Bog'liq
matematika tarixi (1)

MAVZU: ABU RAYXON BERUNIYNING MATEMATIKADAGI IJODI.
REJA:
1.Abu Rayxon Beruniyning xayoti va ijodi
2.Abu Rayxon Beruniyning matematikadagi ijodi
Abu Rayxon beruniy Muxammad ibn Axmad beruniy Xorazm voxasidagi kadimiy
shaxarlardan biri bulgan Kot shaxrida (xozirgi KK ASSR, Beruniy shaxri)  973 yil 4 sentyabrda
tugilgan. Uning bolalike va yoshlik davri Kotda utdi. Kot shaxri Urta Osiyoning feodalizm
davridagi tarakkiy etgan markaziy shaxarlardan biri bulgan.
Beruniyda bolalik choglaridayok fanga chukur kizikish va uning tarmoklarini  egallashga
intilish boredi. U kuprok anik fanlarga kizikar  edi. YOsh Beruniydagi bunday iste`dodni sezgan
Abu Nasr ibn Irok uni uz tarbiyasiga oladi. Ibn Irok Xorazmning xukmron doiralariga karindosh
bulib, u X-XI asrlarning  eng yirik astranom va matematiklaridan  edi. U uzok yillar davomida
Beruniy bilan birga buladi, unga astranomiya va matematika soxasida ustozlik kiladi. Beruniy
umrbod uz kalibida ustoziga bulgan chukur xurmat va minnatdorchilik xislarini saklab koladi.
Beruniy 1031 yilda yozib tugatgan 80 bobdan iborat «Xindiston» nomli mashxur asarining
ancha kismi astranomiya fanining turli masalalariga bagishlangan bulib, kolgan bulimlarida
Xindiston xalklarida geografiya, tarix, filologiya, astranomiya va boshka fanlarning tarakkiyoti,
xindlarning diniy karashlari, urf-odatlari, etnografiyasi bayon etilgan.
«Xindiston» asarining XIII va XVI boblarida arifmetikaga doir masalalar,    XV,  XXIII va
XXIV boblarida esa geometriyaga doir masalalar bayon etilgan.
Beruniy 1029-1034 yillar orasida yozgan «Kitob at-tafxim» asarida astranomiya va geodeziya
bulimlaridan tashkari, geometriya va arifmetikaga doir bulimlarini kiratadi.
Kitobda 533 ta savollar va ularning javoblari bulib, bulardan oldingi 119 tasi matematikaga
tegishlidir.  1-37 savollar planimetriyaga,    38-56 savollar nisbatlar nazariyasiga,  57-71 savollar
stereomtriyaga, 72-95 savollar muzika nazariyasiga, 96-108 savollar arifmetikaga, 109-115 savollar
algebra va xarflar bilan xisoblashga, kolgan
savollari astranomiyaning turli masalalariga,
astralogiyaga va geodeziyaga bagishlangan.
Arifmetika, algebra va sonlar nazariyasiga bagishlangan bulimlarning mundarijasi kiskacha
shundan iborat: Beruniy  eng avval son tushunchasiga ta`rif beradi.

Download 1,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   95




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish