Mavzu: Markaziy osiyoda ilk davlatchilik tarixi

Abdulla Qodiriy nomidagi Jizzax davlat pedagogika universiteti Tarix fakulteti 4-bosqich talabasi G’aybullayev Anvarning Markaziy Osiyo tarixi fanidan Taqdimot ishi

Mavzu:Markaziy osiyoda ilk davlatchilik tarixi

Reja:

1.Markaziy Osiyoda ilk davlat uyushmalari Baqtriya,Katta Xorazm.

2.Avesto Markaziy Osiyo xalqlari tarixini o’rganishda muhim manba

3.Ahamoniylar davrida Markaziy Osiyo xalqlari

Ilk davlatchilik masalasi boyicha tadqiqotchilar

• 1.A.Asqarov
• 2. E.Rtveladze
• 3.A.Sagdullaev
• 4.T.SHirinov
• 5. B.Abdullaev
• 6.U.Raxmonov
• 7.E.Sayko
• 8.SH. SHaydullaev

Baqtriya

• Baqtriya yerlari bu -Afg‘onistonning shimoliySharqiy qismini, Janubiy-G‘arbiy Tojikiston va O‘zbekistonning janubidagi (Surxon vohasi) yerlarni o‘z ichiga olgan. Undan tashqari zamonaviy tarixiy adabiyotlarning barchasi hozirgi kunda Surxondaryo viloyati, Tojikistonning Ko‘lob va Qo‘rg‘ontepa viloyatlarini o‘z ichiga olgan erlarni shimoliy Baqtriya sifatida e’tirof etadilar.

Janubiy O‘zbekiston hududlarida hozirgi kunga qadar aniq bo‘lgan eng qadimgi o‘troq dehqonchilik jarayonlari, tadqiqotchilarning fikricha, quyidagi beshta asosiy bosqichga bo‘linadi:

• 1.Sopolli bosqichi -mil. avv. 1700-1500 yy. 2.Jarqo‘ton bosqichi -mil. avv. 1500-1350 yy. 3.Ko‘zali bosqichi -mil. avv. 1350-1200 yy.
• 4.Molali bosqichi - mil. avv. 1200-1050 yy. 5.Bo‘ston bosqichi – mil.avv. 1050-900 yy.
• A.Asqarov

Sopollitepada uzoq yillar tadqiqotlar olib borgan A.Asqarovning fikricha, yodgorlik mustahkam asosda qad ko‘targan bo‘lib, quyidagi ajralib turuvchi belgilarga ega: ikki qismli tuzilish - mustahkam markaziy qism va uning atrofida mustahkamlanmagan maskan, uncha katta bo‘lmagan maydon, asosiy qismning aniq rejaviy tuzilishi, sakkizta ko‘p xonali turar-joylar qismlarining markazlashuvi va ularning yo‘laklar bilan ajralib turishi, bo‘lma (otsek)lari bo‘lgan himoya devorlari. Undan tashqari, kulolchilik va metallga ishlov berish hunarmandchiligi hamda dehqonchilikning etakchi mavqega ega bo‘lishi ham Sopollitepa uchun xosdir.

• Sopollitepada uzoq yillar tadqiqotlar olib borgan A.Asqarovning fikricha, yodgorlik mustahkam asosda qad ko‘targan bo‘lib, quyidagi ajralib turuvchi belgilarga ega: ikki qismli tuzilish - mustahkam markaziy qism va uning atrofida mustahkamlanmagan maskan, uncha katta bo‘lmagan maydon, asosiy qismning aniq rejaviy tuzilishi, sakkizta ko‘p xonali turar-joylar qismlarining markazlashuvi va ularning yo‘laklar bilan ajralib turishi, bo‘lma (otsek)lari bo‘lgan himoya devorlari. Undan tashqari, kulolchilik va metallga ishlov berish hunarmandchiligi hamda dehqonchilikning etakchi mavqega ega bo‘lishi ham Sopollitepa uchun xosdir.