Mavzu: Mahalliy va umumiy xirurgik infeksiyalarning chiqarish sabablari, klinik belgilari, tekshirish, davolsh va parvarishlashda o’ziga xos xususiyatlari. Reja

Yiringli bursit. Bo'g'im xaltasi shilliq pardasining yallig'lanishi (bursitis) nafaqat xaltaning shilliq pardasida, balki amputatsion cho'ltoq (kultya) o'yiqlarida ham kuzatiladi. Yallig'lanish ko'proq pardalar va tirsak xaltalarida, kamroq qo'ltiq, kurak, qovurg'a bilan qorin orasidagi, deltasimon bo'g'im xaltasida paydo bo'ladi.

Infeksiya bo'g'im xaltasi shilliq pardasiga to'g'ridan-to'g'ri (yaralardan, shilingan joylardan) va gemotogen (gripp yoki anginadan so'ng ) yo'l bilan, shuningdek, yaqin atrofdagi yiring o'chog'ida kechayotgan jarayon orqasida o'tadi. Kamdan-kam hollarda spetsifik "sil yoki so'zak" bursitlar kuzatiladi. Uzoq vaqt davom etuvchi travmatizatsiya tufayli kelib chiqadigan (masalan, naqqoshlarda, kon qazuvchilarda, asfalt yotqizuvchilarda) kasb bilan bog'liq xronik bursitlar xarakterlidir.

Klinikasi. O'tkir bursitga uning tez kechishi, og'riq, haroratning balandligi xosdir. Bo'g'im xaltasi shishganligi, uning usti qizarganligi ba'zan esa flyuktuatsiya aniqlanadi. Agar shilliq pardali xalta bo'g'im bo'shlig'i bilan tutashsa, masalan tizza bo'g'imida yallig'lanish jarayoni bo'g'im xaltasiga o'tishi mumkin. Yiringlash ko'proq bo'g'im tashqarisida aniqlanadi, ahyon-ahyonda tcri perforatsiyasi yuz beradi, bitmaydigan oqma yaralar paydo bo'ladi.

Surunkali bursitda ham bo'g'im xaltasi shishganligi va o'rtacha mahalliy og'riq kuzatiladi. Yallig'lanishning ayrim hollarida xalta sezilarli ravishda kattalashadi. Xalta devorlari qalinlashadi, u seroz ekssudat bilan to'ladi, ekssudat tarkibida esa ko'pgina fibrin bo'la­di. Fibrinning quyuqlashishi guruch donasiga o'xshash va " bo'g'im sichqonlarF'deb ataluvchi yot jismlarning paydo bo'lishiga olib keladi,ularning mavjudligi esa vaqti-vaqti bilan kasallangan qo'l yoki oyoq funksiyasini buzib turadi.

Bursitni artritdan , osteomiyelitda, teri osti abssessidan va flegmonadan farq qilish lozim. _v, ,

Davosi. O'tkir bursit avj olganda dastlab kasallangan qo'l yoki oyoqni tinch saqlash, immobilizatsiya qilish hamda issiq muolajalarni qo'llash zarur. Shilliq pardali xalta bir necha marta punksiya qilinadi, ekssudat chiqarib tashlanadi va bo'shliqqa antibiotiklar yuboriladi, shundan so'ng esa qisuvchi bog'lov bilan bog'lanadi. Yiringli bur-sitlarda yiring o'chog'i yoriladi. Surunkali hollarda radikal operatsiya— shilliq pardali xalta ekstirpatsiyasi o'tkaziladi.

Xondrit. Tog'ay to'qimasining yallig'lanishi (chindritis) ko'pincha suyak ustki pardasi va o'rab turgan to'qimalarning yallig'lanishi bilan kechadi.

Xondrit odatda travmalar, yuqumli kasalliklar (gripp, ich terlama, qizilcha — skarlatina, saramas) oqibati sifatida paydo bo'ladi. Xondritning rivojlanishida mikrob emboliyasi katta rol o'ynaydi; u tog'ay to'qimasi va uning tevaragidagi sohalarning shundoq ham zaif rivojlangan qon tarmoqlariga tiqin bo'lib oladi. Klinikasi. Xondrit ko'proq yoshlarda V—VIII qovurg'alarning oldingi yuzasidagi tog'ay qismida rivojlanadi, tomoq tog'ayida esa kamroq yuzaga keladi. Kasallik asta-sekin boshlanadi. Dastlab og'riq paydo bo'ladi, kuchsiz isitma chiqadi. Taxminan bir hafta mobaynida infiltrat yuzaga keladi, keyinchalik flyuktuatsiya paydo bo'ladi, teri qizaradi, ko'pincha yiring tashqariga yorib chiqadi. Bitmaydigan oqma yara avj oladi. Kamdan-kam hollardagina abssess plevra bo'shlig'iga o'tishi va yiringli plevrit hosil qilishi mumkin.

Xondritni teri osti flegmonasi va abssessidan, osteomiyelit-dan, aktinomikozdan, shuningdek, qovurg'alarning xavfli va xavfsiz o'smalaridan farq qilishi lozim.

Davosi. Dastlabki bosqichidagi antibiotiklar va issiq muolajalar qo'llaniladi, infiltratga yodli preparatlar yuboriladi. Oqma yaralarini oddiy qirib tozalash odatda unchalik naf bermaydi. Shikastlangan tog'ayni tog'ay usti bilan birga butun uzunasi bo'ylab rezeksiya qilish ya'ni kesib tashlanadi.