Mavzu: Ko’zning shox pardasi, soqqasi va ko’zorti to’qimalari kasalliklari

4. Invazion kon’yunktivo – keratit (telyazioz) kon’yunktival xalta yoki ko’z yoshi kanallarida joylashgan ipsimon gelmintlar (telyaziya) orqali chaqiriladi. Asosan qoramollar, kam hollarda ot, it va cho’chqalar kasallanadi. Chaqiruvchilari – Thelasia rodesi, Th. Gulosa, Th. scryabini. Birinchisi kon’yunktival xaltada, ikkinchisi va uchinchisi esa ko’z yoshi bezining chiqaruv kanallarida yashaydi. Yetilgan parazitlarning lichinkalarini pashalar yutib, bir oydan keyin sog’ hayvonni zararlaydilar. Kon’yunktival xaltaga tushgan lichinkalar ikki haftadan so’ng katta parazitlarga aylanadi.
Klinik belgilar. Kasallangan ko’zdan ko’z yoshi oqadi, keyinchalik u shilimshiq va oxirida yiringli ekssudatga aylanadi. Qovoqlar kon’yunktivasi va sklera qizaradi, jarayon shox pardaga o’tadi, unda esa eroziya, yaralar va chandiq rivojlanadi. Diagnostikada epizootologik holat hisobga olinadi. Kasallik odatda pasha bahorda uchib chiqishi bilan boshlanib, kuzgacha davom etadi. Telyaziozni rikketsioz bilan adashtirmaslik lozim. Rikketsioz qish faslida ham rivojlanishi mumkin va asosan 2–3 oylik buzoqlarni zararlaydi, ya’ni pashalar uchib chiqishi bilan bog’liq emas.
Davolash. Parazitlar kon’yunktival xaltadan Lyugol eritmasi, borat kislotasi, kaliy permanganati eritmalari yoki qaynatilgan suv bilan yuvib chiqariladi. Yod preparatlarini qo’llash samaraliroq hisoblanadi, chunki u nafaqat lichinkalarni yuvib chiqaradi, balki ko’z yoshi kanallarida yashovchi katta parazitlarni ham o’ldiradi. Keyinchalik kasallik kon’yunktivit va keratit harakteriga qarab davolanadi.
Oldini olish choralari. Organizm – pasha – parazit epizootologik zanjirni uzish lozim. Bahorda uchib chiqqan pashada invaziya hali bo’lmaydi. Shuning uchun o’tgan yilda pashalar bilan kontaktda bo’lgan barcha hayvonlarning degelmintizatsiyasi o’tkaziladi. Degelmintizatsiya Lyugol eritmasi, protargol (kon’yunktival xaltaga 2–5 tomchi) bilan qishda va bahorda o’tkaziladi. Ko’z atrofiga ditrazin fosfatini inyeksiya qilish juda yaxshi samara beradi. Pashalar ko’payadigan joylar albatta dezinfeksiya qilinadi.