Mavzu: ko’chki hodisasi. Ag’darmalar, sochilmalar to’kilmalar. Reja

4.Toshli – gilli – oqim
– tarkibida silliqlanmagan, 
mayda shag’al bo’lgan suglinokli qavatning 
qiyalik bo’ylab tez harakatidir. Bunday ko’chkilar 
tarkibida yirik bo’lakli tog’ jinslari bo’lgan 
delyuvial, alyuvial yotqiziqlarida ko’p uchraydi. 
Asosiy omil – tektonik yoriqlar, gruntlarning suvga to’yinishidir.
5.Ag’darma ko’chkilar
– tik qiyaliklardan 
qiyalikdagi tog’ jinslarini ustki, hamda ostki 
tomondan namlanishi oqibatida grunt massasini 
harakatga kelishi tushiniladi.Asosiy sabab: 
1)
Atmosfera yog’inlari, yer osti 
suvlari natijasida tog’ jinslarining suvga to’yinishi.
2)
Portlatish ishlari
6.Pog’onasimon ko’chkilar
– turli xil qatlamlardan tashkil topgan qiyaliklarda, 
nishabligi 30
0
va nudan ko’p bo’lgan qiyaliklarda 
ro’y beradi. Pog’onasimon ko’chkilar bir necha 
ko’chkilarning yig’indisi hisoblanadi va ularda 
bir necha surilish yuzalari bo’ladi.
7.Suffozitsion ko’chkilar
– kimyo nurash jarayonida 
tog’ jinslari tarkibidagi tuzlarning erishi va oqar 
suvlar tomonidan ularda hosil bo’lgan zarrachalarni 

---

yuvilib chiqishi natijasida ro’y beradigan ko’chkilardir. Suffozitsion ko’chkilarni daryo- 
dengiz va ko’l qirg’oqlarida uchratish mumkin. Suffozitsion ko’chkilar –suffoziya va 
karst jarayoni natijasidir.
Ko’chkilarga qarshi chora – tadbirlar: 
1)
Yer usti, yer osti suvlarini tartiga solish 
ishlari.
2)
Suvga 
to’yinga 
tog’ 
jinslarining 
namligini yo’qotish.
3)
Qiyalikni tashkil etuvchi tog’ jinsi 
massasini qiyalik bo’ylab bir xil bo’lishini 
taminlash.
4)
Qiyaliklarda ekin ekmasak, ekilsa ham 
meyoridan kam sug’orish.
5)
Tog’ jinslarini yemirilishi, yuvilish 
jarayonidan saqlash.
6)
Ko’chki hodisasi kuzatilayotgan joyda 
portlatish ishlarini olib bormaslik.
7)
Poyezd, avtomobil tezliklarini kamaytirish ishlarini olib borish. 
8)
Qiyaliklarni turli inshootlar yordamida mustahkamlash (tirgovich devorlar 
qurish, qoziqli,burg’u quduqli, shurfli mahkamlash 
ishlari), - sementlash, tosh bilan mahkamlash
9)
Ko’chkilarni 
qiyaliklardagi 
darz 
va 
yoriqlarni har xil tog’ jinslari bilan to’ldirib, unga 
qarshi chora- tadbirlar amalga oshiriladi.