Mavzu: ko’chki hodisasi. Ag’darmalar, sochilmalar to’kilmalar. Reja

asosiy sabablarYer usti
va 
Yer osti 
suvlari
hisoblanadi. Suvlar tog’ jinslari tarkibidagi namlikni oshishiga, natijada 
gruntning plastik oquvchan holatiga olib keladi. 
Joyning rel’yefi
ham ko’chki 
hosil qilishdagi asosiy sharoit hisoblanadi. Ko’chkilar ko’pincha delyuvial, 
prolyuvial, lyoss va lyossimon gruntlardan tashkil topgan qiyaliklarda ko’proq 
hosil bo’ladi. Ularning qalinligi qanchalik katta bo’lsa, ko’chki hajmi shunchalik 
katta bo’ladi. Namlik oshishi bilan gruntning ishqalanish va bog’liqlik kuchi 
kamayib ketadi va mustahkamligi yo’qoladi. Ko’chkining hosil bo’lishida joylarda 
tarqalgan 
geologik jarayon va hodisalar
ham ahamiyatga ega. 
Nurash jarayoni, 
tektonik harakatlar
natijasida hosil bo’lgan yoriqlar, darzliklar gruntning 
mustahkamligiga ta’sir etadi, ularga suv tushadi, tog’ jinslarining og’irligi 
ortibtadi. Zilzila hodisasi ham ko’chki hodisasini ro’y berishiga tabiy sabab 
hisoblanadi. Masalan:Jiriston ko’chkisi, Tojikistondagi 1983 Sharora ko’chkisi. 
Ko’chki hosil bo’lishida 
sun’iy sabablar
ning ahamiyati ham katta: Insonning 
muhandis faoliyati, ijtimoiy faoliyati misol bo’ladi.
Ko’chki elementlari:
1-
Ko’chki tanasi
– surilgan tog’ jinslarining massivga aylanadi.
2-
Surilish yuzasi
deb ko’chyotgan jinsning ma’lum bir yuza bo’ylab harakat 
yo’nalishiga aytiladi. 

G.F.BellEngineering Geology, 96-bet 

---

6 
5 
9 
1 
4 
3 
7 
-2 
8 
 3-Uzilish devori
deb surilish yuz bergandan so’ng surilish yuzasi ochilib qolgan qismiga 
aytiladi.Uning balandligi bir necha metrdan bir necha o’nlab metrga, uzunligi esa bir 
necha metrdan bir necha yuzlab metrga yetishi mumkin.