Мавзу: Кириш

8.3.Инфляциянинг оқибатлари, унинг аҳоли турмуш даражасига, иқтисодиётга ва банк тизимига таъсири

Инфляция иқтисодиётни издан чиқаради ва турли салбий оқибатларга олиб келади.

Инфляция кишиларда қўрқув ва саросима уйғотади. Ишлаб чиқаришга пул сарфлаш хатарли ишга айланади, негаки сарфланган пул эгасига қайтиб келгунича ўз қадрини йўқотиб қўяди.
Инфляция шароитида қарз берган ютқазади, қарз олган эса ютади. Бу ишлаб чиқаришга қўйиш учун пул топишни қийинлаштиради, чунки қарз бериб ютқазгандан кўра, уни бошқа йўлда ишлатиш маъқул кўрилади.
Инфляция натижасида пул жамғармалари кескин қадрсизланади, пулга тенглаштирилган қийматли қоғозлар – суғурта полислари, акциялар, облигациялар, чеклар, сертификатлар ва бошқаларнинг реал қиймати ҳам пасайиб кетади.
Қатъий даромадга, яъни пенсия, стипендия, нафақа ва белгиланган иш хақига яшовчилар турмуши ёмонлашади, ҳатто улар қашшоқлашиб боради. Нарх оша борган ҳолда пул даромадларининг ошмаслиги ёки нархга нисбатан секинроқ ошиб бориши, товарларни олдингидан озроқ истеъмол этилишига олиб келади.
Иқтисодиётда ишлаб чиқаришнинг стихиялилиги кучаяди, тармоқлар ўртасида мутаносиблик бўзилади. Пул маблағлари ишлаб чиқариш соҳасидан муомала (савдо) соҳасига оқиб ўтади.
Савдо-сотиқ ҳам издан чиқади, сабаби турли ҳудудларда баҳоларнинг турлича бўлиши товарлар нормал ҳаракатини бўзади. Уларнинг бозордан бозорга кўчиб юришига олиб келади. Олиб-сотарликка кенг йўл очилади. Баҳоларнинг ўсиб бориши туфайли товарларни кўплаб сотиб олиб, сақлаб, сўнг қимматга сотиш авж олади.
Пул эгалари қадрсизланаётган пулдан қутилиш мақсадида ўзларига керак бўлган ва керак бўлмаган, тўғри келган товарларни сотиб ола бошлайдилар. Товарлар тақчиллиги пайдо бўлади. Пулга ўз қадрини йўқотмайдиган мол- мулк (ер,уй, иншоотлар), келажакда яхши мулк бўлиб қоладиган осори-атиқа(антиквар)лар ва ноёб буюмлар (қадимий санъат асарлари, китоблар, қўл ёзмалар), нодир металлар ва қимматбаҳо тошлар, шунингдек, барқарор валюталар (АҚШ доллари, ЕВРО ва бошқаларни) сотиб олиш оммавий тус олади.
Инфляция банк тизимини ҳам четлаб ўтмайди. Банк имкониятлари қадрсизланади. Узоқ муддатли қарз беришга барҳам берилади, чунки қадрли пулларда берилган кредитлар маълум муддатлардан сўнг қадрсизланган пулларда қайтарилади. Банк кредити учун тўланадиган фоизлар ўсиб боради. Аҳолининг банк тизимига бўлган ишончи йўқолади ва банкка ўз жамғармаларини омонатлар сифатида қўйиш деярли тўхтайди. Ҳўжаликлар ўртасидаги ҳисоб - китоблар ҳам маълум даражада чигаллашади.