Mavzu: Kirish darsning maqsadi

Mavzuga oid shakllantiriladigan kompetensiyalar:
a) tayanch kompetensiya(lar): TK1, TK2;
b) fanga oid kompetensiya(lar): FK1.
Dars turi: yangi tushuncha, bilimlarni shakllantiruvchi.
Dars uslubi: an’anaviy.
Dars jihozlari: darslik, tarixshunoslik atamalari lug‘ati, mavzuga oid ilmiy adabiyotlar, slaydlar, bukletlar, tarqatma materiallar, ko‘rgazmali qurollar (audio, video, fotolavhalar, jadvallar) jamlanmasi.

DARS REJASI
№	Darsning tarkibiy qismi (bosqichlari)	Ajratiladigan vaqt (reglament)
1	Tashkiliy qism	5 daqiqa
2	Ma’naviyat daqiqasi
3	O‘tilgan mavzuni takrorlash	5 daqiqa
4	Yangi mavzuni tushuntirish	25 daqiqa
5	Mustahkamlash	5 daqiqa
6	O‘quvchilarni baholash	5 daqiqa
7	Uyga vazifa berish

DARSNING BORISHI:
Tashkiliy qism: O‘quvchilar bilan salomlashib, sinf xonasining darsga tayyorlik darajasini tekshirish, davomatni aniqlash.
Ma’naviyat daqiqasi: O‘quvchilar bilan kunning muhim iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy, ma’naviy-ma’rifiy, axloqiy-tarbiyaviy yangiliklari xususida qisqacha suhbat tashkil etish, ularga nisbatan o‘quvchilarning mustaqil yondashuvini tinglash, bahs-munozara uyushtirish. Yangi mavzu bayoni: XVI asrda Hindiston siyosiy tarqoqlik holatida bo‘lib, o ‘zaro ichki nizo va urushlar mamlakatni holdan toydirgan edi. Hindistondagi ichki siyosiy ahvolni sinchkovlik bilan kuzatib turgan Kobul hukmdori Zahiriddin Muhammad Bobur vaziyatdan foydalanishga qaror qildi va Hindistonni egallash uchun harbiy yurish boshladi. Bu davrda Shimoliy Hindistondagi Dehli sultonligida afg‘onlarning lo ‘diylar sulolasidan b o ‘lgan Ibrohim Lo‘ di hukmronlik qilardi.
U 1526-yil 21-aprelda Bobur qo‘ shiniga qarshi bo‘lgan Panipat
jangida mag‘lubiyatga uchrab, halok bo‘ldi Dehli sultonligida Bobur taxtga keldi va boburiylar sulolasiga asos soldi. Bobur 1530-yili vafot etgunga qadar Hindistonda hukmronlik qildi. Boburning vasiyatiga ko‘ra, taxtga uning katta o ‘g‘ li Humoyun o‘tirdi. Ammo Humoyunga qarshi birlashgan mahalliy zodagonlar 1540-yili uni taxtdan ag‘darishdi. Jangda mag‘lub bo‘lgan Humoyun Eron shohi Taxmasp I saroyidan panoh topdi. Hindistonda taxtni afg‘onlarning sur qabilasi sardori Sherxon egallab oldi. Humoyun uzoq kurashlardan so‘ng 1555-yili Dehlini qaytarib oldi, ammo ko‘p o ‘tmay vafot etdi. Taxtga Humoyunning o ‘g‘li Akbar keldi. U Bobur vorislari orasida eng mashhuri, buyuk islohotchi sifatida nom qoldirgan.
Bu shoh Hindiston tarixida «Buyuk Akbar» nomi bilan ataladi. Akbar 1556—1605-yillarda Hindistonni boshqardi. U ham harbiy, ham diplomatik usullar yordamida barcha musulmon beklari va hind rojalarini o‘ziga bo‘ysundirdi. Akbarshoh islohotlari. Akbarshohning hukmronlik yillari imperiyaning oltin davri bo‘ldi. Akbarshoh markazlashgan davlat va kuchli hokimiyatni barpo etish maqsadida imperiyani viloyatlarga ajratib, ularga o‘z noiblarini tayinladi. Soliq tizimi ham isloh qilinib, imperiya hududida yagona savdo solig‘i joriy etildi, xolisa va jogirdorlar yerlaridan teng miqdorda soliq undiriladigan bo‘ldi. Butun imperiya uchun bir xil uzunlik va og‘ irlik o‘lchov birliklari hamda Mirzo Ulug‘bek tizimiga asoslangan yagona taqvim joriy qilindi. Mamlakat bo‘ylab saroylar, me’moriy inshootlar va bog‘ lar barpo etildi. Ilm-fan, san’at
va dehqonchilik rivojlandi. Yo‘llarni ta’mirlash, karvonsaroylar qurish hamda dengiz yo‘llari orqali Yevropa mamlakatlari bilan savdo-sotiq ishlari olib borishga katta e’tibor qaratildi.
U mamlakatni boshqarishga musulmonlar bilan birga hindlarni ham jalb etdi, musulmon bo‘lmaganlardan olinadigan jon solig‘i — jizyani bekor qildi, hindlarning ziyoratgohlaridan olinadigan soliqni ham man etdi. Akbarshoh o ‘ z mamlakatida diniy bag‘rikenglik siyosatini yuritib, hindlar orasida islom dinining tarqalishini rag‘batlantirdi
va ayni paytda hindlarning har qanday kamsitilishini bekor qildi.
Akbarshoh falsafa, din, adabiyot va tarix ilmini yaxshi egallagan ma’rifatli hukmdor edi. U hindlar bilan musulmonlarning tinch-totuv yashashlariga erishdi
Mustahkamlash: Darsning ushbu qismida o‘quvchilar dars yakunida quyida berilgan topshiriqlar va savollarga javob beradilar:
1. Hindistonda Boburiylar imperiyasi qay tariqa o ‘rnatildi?
2. Akbarshoh va Avrangzebning imperiyada yuritgan siyosatini taqqoslang, ularning
o‘xshash va farqli tomonlarini toping