Mavzu: Kirish darsning maqsadi

Darsning tarkibiy qismi (bosqichlari)
Ajratiladigan vaqt (reglament)
1	Tashkiliy qism	5 daqiqa
2	Ma’naviyat daqiqasi
3	O‘tilgan mavzuni takrorlash	5 daqiqa
4	Yangi mavzuni tushuntirish	25 daqiqa
5	Mustahkamlash	5 daqiqa
6	O‘quvchilarni baholash	5 daqiqa
7	Uyga vazifa berish

DARSNING BORISHI:
Tashkiliy qism: O‘quvchilar bilan salomlashib, sinf xonasining darsga tayyorlik darajasini tekshirish, davomatni aniqlash.
Ma’naviyat daqiqasi: O‘quvchilar bilan kunning muhim iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy, ma’naviy-ma’rifiy, axloqiy-tarbiyaviy yangiliklari xususida qisqacha suhbat tashkil etish, ularga nisbatan o‘quvchilarning mustaqil yondashuvini tinglash, bahs-munozara uyushtirish. Yangi mavzu bayoni: Mustaqillik uchun kurashning boshlanishi. Lotin Amerikasi mamlakatlari hamon Ispaniya va Portugaliya mustamlakalari edi. Ispaniya hukmron tabaqalari mustamlakachilik zulmini tobora kuchaytirdi. Chunonchi, Ispaniyadan yuborilgan amaldorlar, generallar va boshqa zobitlar mustamlakalarda katta boylik jamg‘ardilar. Ular kreollarga mensimay qarardilar.
Kreollar orasida pomeshiklar, savdogarlar va ruhoniylar vakillari bor edi. Ispaniya amaldorlari kreollarni mustamlakalardagi oliy ma’muriy lavozimlarga yo‘latmas, ular bilan takabburona muomala qilar edilar. Kreollar Ispaniya xazinasiga to ‘lanadigan og‘ir soliqlardan, mustamlakachi amaldorlarning beboshligidan va Ispaniya ma’murlari mustamlakalarning boshqa davlatlar bilan savdosini taqiqlab qo‘yganligidan aziyat chekkanlar. Portugaliya mustamlakasi bo‘lgan Braziliyada ham vaziyat Ispaniya mustamlakalarinikidan farq qilmas edi.
Mustamlakachilik zulmi qishloq xo‘jaligi va savdoni yanada rivojlantirish uchun asosiy to‘siq bo‘lib qoldi. Bu omillar Ispaniyaning mustamlakachilik zulmiga qarshi ozodlik harakatini keltirib chiqardi. Bu harakatning asosiy maqsadi — mustaqil davlatlar tuzish edi. Kreollardan chiqqan o ‘qimishli kishilar, pomeshiklar, ayniqsa, zobitlar orasida ozodlik g‘oyalari keng tarqaldi. Mustamlakalarda burjuaziya hali zaif edi
Meksikada mustaqillik uchun urush. 1810-yili mustamlakalarda ommaviy qo‘zg‘olon boshlandi. Lotin Amerikasi xalqlarining ozodlik kurashi jarayonida ko‘pgina ajoyib vatanparvarlar yetishib chiqdi. Meksika xalqi ozodlik kurashining shonli qahramonlari Migel Idalgo va Xose Morelosning nomlarini hozir ham hurmat bilan eslaydi. Qishloq ruhoniysi Idalgoni mahalliy aholi, ayniqsa, hindular sevar edi. U hindularning tillarini bilardi. 1810-yili Idalgo dehqonlarning eng kambag‘al tabaqalariga mansub bo‘lgan hindular bilan mulatlarni mustaqillik uchun kurashga va o ‘zlaridan to rtib olingan
yerlarni qaytarib olishga chaqirdi. Qo‘zg‘olon ko‘targan hindu va mulatlardan butun bir qo‘shin tuzildi. Idalgo quldorlarga o ‘zlarining hamma qullarini o‘n kunlik muddatda ozod qilib yuborishni buyurdi va hindu jamoalari mustamlakachi ma’murlarga to‘lab kelgan o‘lponni bekor qildi.
Venesuela mustaqilligi. Venesuelada mustaqillik urushiga Simon Bolivar rahbarlik qildi. U Janubiy Amerika xalqlarining eng mashhur qahramoni bo‘lib qoldi. Bolivar venesuelalik badavlat kreol — pomeshik va savdogar oilasida tug‘ildi. Juda yaxshi ilm olgan Bolivar Yevropa b o ‘ylab safar qildi.
«Ispaniya mening mamlakatimni bandi qilgan zanjirlarni parchalab tashlamagunimcha xotirjam b o ‘lmayman», — derdi u. Bolivar Venesuela ozodlik qo‘shinini tuzdi.
Mustahkamlash: Darsning ushbu qismida o‘quvchilar dars yakunida quyida berilgan topshiriqlar va savollarga javob beradilar:
1. Lotin Amerikasi qay tariqa mustamlakaga aylangan edi?
2. Lotin Amerikasi mamlakatlarining milliy-ozodlik kurashi va uning natijalari
haqida nimalarni bilib oldingiz?