Mavzu: Kirish darsning maqsadi

Darsning tarkibiy qismi (bosqichlari)
Ajratiladigan vaqt (reglament)
1	Tashkiliy qism	5 daqiqa
2	Ma’naviyat daqiqasi
3	O‘tilgan mavzuni takrorlash	5 daqiqa
4	Yangi mavzuni tushuntirish	25 daqiqa
5	Mustahkamlash	5 daqiqa
6	O‘quvchilarni baholash	5 daqiqa
7	Uyga vazifa berish

DARSNING BORISHI:
Tashkiliy qism: O‘quvchilar bilan salomlashib, sinf xonasining darsga tayyorlik darajasini tekshirish, davomatni aniqlash.
Ma’naviyat daqiqasi: O‘quvchilar bilan kunning muhim iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy, ma’naviy-ma’rifiy, axloqiy-tarbiyaviy yangiliklari xususida qisqacha suhbat tashkil etish, ularga nisbatan o‘quvchilarning mustaqil yondashuvini tinglash, bahs-munozara uyushtirish. Yangi mavzu bayoni: Geografik kashfiyotlarning sabablari. XV—XVII asrlarda yevropalik sayyohlar tomonidan Afrika, Amerika, Osiyo va Okeaniyaga dengiz
yo‘llarining ochilishi va bu hududlarda yangi yerlarning kashf etilishi tarixda Buyuk geografik kashfiyotlar nomini olgan.
Bu davrda fan va texnika taraqqiyotida yevropaliklar erishgan yutuqlar ularga yangi yerlarni ochish va o ‘zlashtirish imkonini berdi. XV asr oxiriga kelib, okean to ‘lqinlariga bardosh beruvchi, shamolga qarshi suza oladigan yelkanli kema — karavella yaratildi, kemalarni boshqarish asboblari va san’ati ancha rivojlandi. Karavellalar Atlantika okeanidan xavfsiz suzib o ‘ta oladigan ilk ke malar edi. Endi Portugaliyaliklarning geografik kashfiyotlari. Atlantika okeani bo‘ylab suzishni portugaliyaliklar boshlab berdi. Portugaliya Yevropaning eng g‘arbiy qismida joylashgan, Atlantika okeani bilan chegaradosh mamlakat. Shu holat va uzoq dengizchilik tajribasi portugaliyaliklarga Buyuk geografik kashfiyotlarda yetakchilik qilish imkonini berdi. Portugaliyaliklarning geografik kashfiyotlardagi muvaffaqiyatlari shahzoda Genrix Dengizchi nomi bilan bog‘liq. Bu jasur dengizchi boshlab bergan yangi yerlarni kashf etish va o ‘zlashtirish jarayoni Portugaliyaga katta shuhrat va boylik keltirdi. Portugaliyaliklar Afrika qirg‘oqlari bo‘ylab suzib, XV asrda Madeyra, Kanar va Azor orollarini kashf etdilar. XV asr oxirida Bartolomeu Diash boshchiligidagi ekspeditsiya Afrika janubidagi burunni aylanib o‘tdi va Hind okeaniga chiqdi.
Hindistonga dengiz yo‘lining ochilishiga umid qilgan dengizchilar bu burunga Yaxshi Umid burni deb nom berdilar. Garchi ular shu yerdan ortga qaytgan bo‘lishsa-da, B.Diashning kashfiyoti Afrikani aylanib o ‘tib, Hindistonga dengiz orqali yo‘l ochish istiqbolini yaratdi.
Hindistonga dengiz yo‘lining ochilishi. Yangi yerlarning kashf etilishi portugaliyaliklarda katta qiziqish uyg‘otdi. Yana bir dengiz sayyohi Vasko da Gama boshchiligidagi ekspeditsiya 1497-yil Afrikani janubdan aylanib o‘tib, Hind okeaniga chiqdi. Ular Afrika qirg‘oqlari bo‘ylab suzib, arab dengizchisi Ahmad ibn Majid yordamida 1498-yili Hindistonga yetib keldi. Bu yerdan ko‘plab mahsulotlarni yuklagan dengizchilar 1499-yili Portugaliyaga qaytib keldi. Qariyb ikki yil davom etgan sayohatda ekspeditsiya a’zolarining ko‘pchiligi halok bo‘ldi. Ammo shunga qaramasdan, Vasko da Gama ekspeditsiyasining muvaffaqiyati Yevropaga katta ta’sir ko‘rsatdi. Yevropalik savdogarlar
Sharqqa qarab otlandilar. Hindistondan Yevropaga ziravorlar va shirinliklar olib kelgan savdogarlar juda katta foyda ola boshladilar. Shu tariqa, Hindistonga muntazam dengiz yo‘li ochildi.
Mustahkamlash: Darsning ushbu qismida o‘quvchilar dars yakunida quyida berilgan topshiriqlar va savollarga javob beradilar:
1. Hindistonga g‘arbdan yo‘l ochish nima uchun zaruratga aylanib qoldi?
2. Amerikaning kashf etilishi yevropaliklar hayotida qanday o‘zgarishlarga olib keldi?