Mavzu. Kimyoviy bog‘langan va gigroskopik suv Reja: I. Kirish. II. Asosiy qism

O`simliklarga singadigan tuproq namligi
O`simliklar tuproqdagi namning hammasidan foydalana olmaydi. Namning bir qismi usimlikga mutloqo singmaydi, boshqa qolgan qismi esa turli darajada singadi
Tuproqdagi kimyoviy birikgan suv Gigroskopik va maksimal Gigroskopik suv o`simlikga mutloqo singmaydigan foydasiz suv hisoblanadi. Tuproqda bush birikgan suvdan ham o`simlik qisman fotdalanganligi sababli o`simlik normal o`sa olmaydi va suliy boshlaydi. O`simliklar butunlay sulib qoladigan nam miqdoriga so’lish namligi (SN) yoki so’lish koeffisienti (SK) deyiladi va quruq tuproqqa nisbatan prosent bilan ifoda etiladi. Tuproqda sulish koeffisientiga borobar nam bulganda o`simlikda fotosintez jarayoni tuxtaydi, binobarin o`simlik o`sishdan tuxtaydi va xosil bitmaydi. Lekin o`simlik qurib qolmaydi xayoti davon etaveradi. Sulish kayfesenti odatda maksemal gegraskoplikga nisbatan 1,5-ikki hissa kup miqdordagi nam bilan ifodalanadi.
So’lish koefitsiyenti tuproqlarning turi va o`simliklarning naviga kura maksimal Gigroskopik namlikga nisbatan 1 dan 3 xissa kup yoki shurlanmagan tuproqlarda 1,34-1,50 shurlangan tuproqlarda undan xam yuqqoriroqdir. Shuning uchun sulish kayfesentini aniqlashda tuproqning maksemal Gigroskopik namlik miqdorini 1,34 -1,50 ga kupaytirish kifoY. Sulish namligi tuproqning mexanikaviy tarkibigagena emas, balki yuqorida aytilgandik ekinlarning turiga qarab xam xar xil buladi.
Sizob suvlari chuqur joylashgan yerlardagi tuproqda dala nam sig`imiga yaqin miqdoradagi namlik o`simliklar uchun eng qulay namlik xisoblanadi. Tuproqdagi namlik dala nam sig`imidan biro z kub bulganda xam o`simliklar yaxshi rivojlanadi, ammo tuproqdagi namlik xaddan tashqari kupayib ketsa, xavo yetishmasligi natejasida o`simliklar uncha erkin o`saolmaydi. Sizob suvlari sayoz bulgan sharaetda agar o`simlik ildizlari kapelyar nam yuzasiga yetib borsa, ular yaxshi o`sadi.
Xar bir tuproqning o`simliklar uzlashtiradigan uziga xos aktev nam deapazoni (AND) buladi. Sizob suvi chuqur bulgan tuproqlarda bu deapazon DNS-SN ga, sizob suvi sayoz tuproqlarda esa KNS-SN ga tengdir.