Mavzu. Keyns va keynschilik ta’limoti

4. Shuni aniq qilib aytish kerakki, qeyns ta'limoti inqirozlar,urushlar va
urushdan keyingi davrlar uchun samarali bo'ldi, chunki favqulotta holatlar davrida
davlatning roli kuchli bo'lishi kerak. Amalda esa, ayniqsa 2-jahon urushidan so'ng
Farb mamlakatlarini sosialistik orentasiyasi kuchaydi (davlat mulki oshib bordi),
davlat byudjeti qarzlari ko'payib, ishsizlik ham o'sgan, inflyasiya kuchli. Buijtimoiy ishlarni ko'paytirishga qaratilgan tadbirlar oqibatidir deb tan olinmoqda.
Ishsizlikning ish haqini pasaytirish yo'li bilan hal etish tarafdorlari ham mavjud,
ammo pul massasini ko'paytirish (inflyasiyaga olib keladi), ya'ni emissiya yo'li
ko'pchilikka oson ko'rinadi. Bu konsepsiya ma'lum davr mobaynida inflyasiya
bo'lmagan holda minemal ishsizlik darajasini isbotlashga imkon beradi.


70-yillardan boshlab Keyns ta'limotiga nisbatan davlatning iqtisodiyotga
aralashuvi bo'yicha neoliberalizm g'oyalari asosiy bo'lib qoldi, chunki bu davrda
jahoning ko'pgina mamlakatlarida inqiroz holatlari doim voqeaga aylanib qoldi.
Inflyasiya, davlat byudjetining kamomadi, ishsizlik toboro kuchaydi. Neoliberallar
keynschilarni tanqid qilar ekanlar, iqtisodiyotda davlat sektorining oshuvi, erkin
raqobatning kamayishi, iqtisodiyotning muhim tarmoqlariga investisiyalar
kamayganligi ular g'oyalarining sayozligidan dalolat beradi, deb hisoblaydilar.
70-80-yillar neoliberal g'oyalar iqtisodiyotda tobora ustunligini egallay
boshladi. Ko'p davlatlarda iqtisodiyotni denasionalizasiya qilish kuchaydi
(nodavlat shakllariga o'tildi). Buning oqibatida Buyuk Britaniya (Tetcherizm),
Fransiya, Yaponiya, Chili (Pinochet), Ispaniya va boshqa mamlakatlarda
davlatning iqtisodiyotga aralashuvi minimallashtirildi va iqtisodiy ahvol
yaxshilandi.