Mavzu; iqtisodiy matnlar yaratish

MAVZU; IQTISODIY MATNLAR YARATISH
Har qanday tadbirkor o’z ishini boshlar ekan, u tadbirkorlik faoliyatini 
muvaffaqiyatli yuritish uchun o’zidagi bor bilim, saviya, tajriba va pul 
mablag’larini ishlatadi. Bunda u ko’pincha o’zining xayot tajribasiga, o’qigan 
o’quv muassasasida olgan bilimlariga, ota-onasidan yoki yaqin insonlaridan bilib 
olgan bilimlar majmuasiga va qandaydir etik qoidalarga rioya qiladi. Lekin 
ko’pincha tadbirkorning ishi hozirgi paytdan ko’ra muvaffaqiyatli bo’lishi va 
yanada rivojlanishi uchun buning o’zi aslo etarli bo’lmaydi. Haqiqatan ham bizga 
ma’lum bo’lgan olti ming yil davomidagi insoniyat tarixida barcha insonlar o’z 
ota-onalaridan va ustozlaridan turli xil bilim hamda ko’rsatmalar olganlar va 
buning natijasida hayot tajribasiga ega bo’lganlar, oldilariga juda katta niyat va 
orzular qo’yganlar hamda juda katta narsalarni orzu qilganlar. Ammo, ming 
afsuski, ularning tug’ilganliklari va orzulari haqida qabr toshidan boshqa hech 
nima qolmagan. Muvaffaqiyatga erishish yo’l-yo’riqlari haqida juda ko’p kitoblar 
yozilgan, anjumanlar va seminarlar o’tkazilgan, unda katta muvaffaqiyatga 
erishgan insonlar o’zlari haqida to’lqinlanib gapirganlar, lekin biznesda 
muvaffaqiyatga erishishning qandaydir tayyor qoidalari yoki qandaydir retsepti 
hali yozib chiqilmagan. Ba’zilar muvaffaqiyatga o’z do’stlaridan va oilalaridan 
ajralish hisobiga, kimdir esa o’z hayotini garovga qo’ygan xolda erishadilar. 
Ba’zilar uchun esa muvaffaqiyatga erishish va boylik orttirish orzusi umr 
davomida ezgu va shirin orzuligicha qolib ketaveradi. Ba’zilar esa boy bo’lishadi, 
lekin oldingi kambag’al paytlaridagi oilaviy baxtni va xotirjamlikni topa 
olishmaydi. Biz Sizga muvaffaqiyatga erishish yoki boylik orttirish kaliti tayyor 
xolda taqdim etilmaymiz, balki unda bu yo’lda tadbirkor qilishi lozim bo’lgan 
ishlar qanday bo’lishi kerakligini ko’rsatib o’tamiz. Agar bu maslahatlarga amal 
qilinsa, Siz muvaffaqiyat kalitini qanday qilib topish mumkinligini o’zingiz bilib 
olasiz, so’ngra esa bu sehrli kalitdan foydalanib, muvaffaqiyatga eltadigan 
eshikni topishingiz va uni ochishingiz kerak bo’ladi. Kitob hayotimizdagi voqea-

hodisalarga ob’ektiv nazar tashlashga, maqsadlarni aniqlashga, ularga erishish 

yo’llarini chamalashga bo’lgan bir urinish bo’lib, ularni baholash Sizga havola. 
Agarda bu muammolarga har kim ham aniq va ravshan javoblar topa olsa, bu 
albatta juda ajoyib holat bo’lib, hayot yanada go’zal bo’lar edi. Lekin bir kimsa 
uchun muvaffaqiyatga erishish yo’li bo’lgan echimlar ikkinchi kimsa uchun 
batamom muvaffaqiyatsizlikka eltadigan yo’l bo’lishi ham mumkin. Chunki har 
bir inson o’zicha tanho, aqli, shart-sharoitlari va hayot tarzi ham qaytarilmas 
bo’lib yaratilgandir. Demak, bizning asosiy maqsadimiz - har bir insondagi ichki 
imkoniyatlarni uyg’otishga harakat qilish va unda muvaffaqiyatga erishish kalitini 
topishga so’nmas ishtiyoq uyg’otishdir. Albatta muvaffaqiyatga erishish uchun 
ma’lum bir qoidalarga, tartiblarga, ko’rsatmalarga, ogohlantirish va 
ehtiyotkorliklarga rioya qilish kerak bo’ladiki, bunday tartib-qoidalar yoki boshqa 
so’zlar bilan aytganda “Biznes etikasi” jamiyatning har bir qatlamida, xududlarda 
va mamlakatlarda xilma-xil ko’rinishlarda bo’ladi. Ammo, afsuski, texnokratik 
jamiyat rivojlanishi va uning turli sohalarga jadal kirib borishi bu muammolarga 
bag’ishlangan adabiyotlar yaratishni ancha chegaralab qo’ydi va natijada 
mamlakatimizda bunday kitob hamda qo’llanmalar qisman yoki umuman 
yozilmadi va shuning uchun ham kerakli nushalarda nashr etilmadi. Demak, 
shuning uchun ham ko’pchilik bo’lajak tadbirkorlar jamiyatda, ishxonada, chet 
ellik tadbirkorlar orasida, boshqalar bilan o’zaro muloqotda va oilada qanday 
qilib muomala qilish, o’zini tutish, biznes suhbatni olib borish, janjalli holatlarga 
duch kelmaslik uchun nimalar qilmoq kerak ekanligini oliy ta’lim muasasasidagi 
ta’lim olish jarayonida yaxshi anglay olmaydilar. Bu esa yana boshqa va kerak 
bo’lmagan qo’shimcha muammolarni keltirib chiqarishga sabab bo’ladi hamda 
busiz ham murakkab bo’lgan hayot tarziga salbiy ta’sir qiladi. Albatta, 
tadbirkorning faoliyatidagi va jamiyatdagi qiyinchiliklarini faqatgina to’g’ri 
muloqot qoidalarni yo’qligi bilan izohlash kulgili bo’lar edi, lekin bu samarali 
muloqot tartib-qoidalarining yoki biznes etikasining juda katta tarbiyaviy, ahloqiy 
va insoniy ahamiyatini rad qilish ham telbalik bo’lishi tushunarlidir. Xozirgi 
tadbirkorlik va ishbilarmonlik jadal sur’atlar bilan rivojlanayotgan davrimizda biz 

murakkab insoniy munosabatlarda adashib qolmasligimiz, xatolardan holi 

bo’lishimiz, insonni va uning intilishlarini yaxshi tushunishimiz hamda his 
tuyg’ularimizni maqsadga muvofiq ravishda jilovlab olishimiz uchun bunday 
samarali muloqot tartib-qoidalari yoki biznes etikasi hayotiy zarur va muhim 
bo’lgan bir ashyoga aylanib borayapti. Haqiqatan ham bizning barchamizda 
o’zimizga xos bo’lgan hayot tarzimiz tufayli yuzaga kelgan ishonchsizlik, 
talabchanlik, shubha, qattiqqo’llilik va nodo’stona munosabatlar o’zimiz uchun 
ishimizni rivojlantirishga halaqit beradigan qandaydir kishanga aylanib 
bormoqda. Ushbu kitobda bular bilan bog’liq muammolarning ko’pchiligi ko’rib 
chiqiladi va holis nuqtai-nazardan tahlil qilinadi hamda tadbirkorning 
muvaffaqiyatga erishish uchun nimalarga diqqat-e’tiborini qaratishi lozimligiga 
urg’u beriladi. Bu esa har bir insonga va birinchi navbatda bizning muhtaram 
hamyurtlarimizga ularning turfa xil murakkab muammolarini hal qilishga yordam 
beradi deb umid qilamiz. Sizlar bu ma’lumotlarga muhtojsizlar, chunki Siz 
hayotda albatta muvaffaqiyatga erishishingiz va munosib hayot tarziga ega 
bo’lishingiz kerak. Bu ma’lumotlar Sizni yana o’ylashga, ijodiy fikrlashga majbur 
qiladi va ular yangi narsalar, biznes g’oyalar kashf etishga, o’z ijodiy 
potetsialingizni muvaffaqiyatga erishish yo’lida to’la safarbar etish uchun 
hayotiy zarurdir. 
Biz ishonamizki, ushbu ma’lumotlar barchaga qandaydir darajada ko’mak beradi 
va har kimga nima bilandir yordam beradi.
Siz tug’ilganingizda hech bir aybsiz, beg’ubor inson bo’lasiz va Sizning 
bundan buyon rivojlanishingiz oilangiz, atrof-muhit va o’zingizga bog’liq bo’lib 
qoladi. Biroz vaqtdan keyin o’zingizni-o’zingiz va aqlingizni taniysiz hamda endi 
Sizning etuk inson bo’lib etishishingiz va kamolot sari yana ham dadilroq 
ravojlanishingiz faqat o’zingizga bog’liq bo’lib qoladi. Buning uchun esa ilm, 
bilim, mehnatsevarlik, tirishqoqlik kerak bo’ladi. Agar insoniyat asrlar davomida 
yaratgan bilimlarni yaxshilab o’zlashtirib olsangiz va ularni amalda qo’llashga 
kuch-quvvat va imkoniyat topsangiz, boylik Sizga o’z-o’zidan oqib kelaveradi.

Shuning uchun ham ota- bobolarimiz “Sen pulning ketidan emas, balki pul sening