Mavzu: Iqtidorli o’quvchilarni tarbiyalash va rivojlantirish mexanizmlarini takomillashtirish reja: Kirish I bob. Iqtidorli o’quvchilarni tarbiyalash va rivojlantirish maxanizmlarini takomillashtirishning nazariy metodik asosi

Muammoning o’rganilganlik darajasi: Iqtidorli o’quvchilar psixologiyasi, shaxsiy xususiyatlarini o’rganish avvaldan eng dolzarb muammolardan biri bo’lgan.Shu tufayli bu soha bir qanvha milliy va chet el olimlari tomonidan o’rganilgan. A. Aizenk, B.Gananev, D.A.Nuvabeva, E.A.Nuvabeva, N.P.S. Zerov,
A.I. Savenkov, B.M.Teplov, E.Torrans, Xolodnaya, V.d.Shadrikov, W. Eshbi,
B.S. Yurkiyevich iqtidorni yoshga bog’liq xususiyatlarini; Shaxsiy yo'naltirilgan ta'limning zamonaviy tushunchalarini esa A.G.Ammolov, E.V. Bondarevskaya, V.I. Serikov, V.I. Sobodchikov, I. Yakimmanskaya ; Kognitiv faoliyatni tashkil etish nazariyasi V.V. Dvalov, M.M.Mamutov, S.F. Talisina, D.B. Elkelonin va boshqalar. Shaxsiylashtirish va shaxsiy rivojlanish nazariyasini B.G. Ananyev, P.P. Blunner, B. Blunner, Bl.Buunotskiy, L.S.N. Leontyev, A.V.Petrovskiy va boshqalar; Pedagogik, tizimlar dizayni bo'yicha tushunchalari iqtidorga bog’lagan holda N.A.Alekseev, Yu.k.Bansyanskiy, V.V. Krayevskiy, B.S.Levnev, I.Ya.Lerer, M.M.Poterehnik, V.I. Sobodchikov va boshqalar; Ta'lim jarayonidagi oilalar va maktablarning o'zaro ta'siri tushunchalari V.N. Gurov, B.D. Lixchev, I.A. Malayhina va boshqalar chuqur o’rgangan. Turli tarixiy bosqichlarda iqtidorning yaratilgan diagnostik o'lchovlari erishilgan psixologik bilim darajasini aks ettirdi (masalan, A. Binet va T. Simon, X. Munsterberg, G. I. Rossolimo va boshqalar) testlari ishlab chiqilgan. Turli nazariy yondashuvlar asosida J. Piaget, G. Eyzenk, J. Gilford, J. Raven va boshqalarning testlari ishlab chiqilgan; ularning ko'pchiligi dastlab aqliy rivojlanishni tashxislash usullari sifatida ishlab chiqilgan.Milliy olimlarimizdan E.G’oziyev, V.Karimova, N.H.Avliyoqulov, I.Musayev,B.Qodirov, H.Hasanboyeva, A.Abdullayeva, B.Zaripov, A.Qurboniyozovlar va boshqalar shu sohada ish olib borishgan.Masalan, B.Qodirovning “O’quvchilarning iqtidori va qobiliyatini diagnostika qilish”, H.Hasanboyevning “ Kichik maktab o’quvchilari qobiliyatini tashxis qilish” kabi ishlarida iqtiorli o’quvchilar bilan ish olib borishning pedagogik va psixologik aspektlari ochib berilgan.Biroq hali-hanuz iqtidorli o’quvchilarni rivojlantirish va takomillashtirish mexanizmlari kun talablari darajasida o’rganilmagan va dolzarb mavzu bo’lib qolmoqda.