Mavzu: Imom al-g’azzoliyning

Shar‟iy bo„lmagan ilmlar
Shar‘iy bo‗lmagan ilmlar mahmud (maqtalgan), mazmum (qoralangan), mubohga bo‗linadi.
9.	Mahmud ilmlar	Dunyo manfaatlari ularga bog‗langan ilmlardir. Masalan, hisob- kitob, tibbiyot. Bu qism ilmlarning o‗rganish farzi kifoya bo‗lganlari bor, farz bo‗lmasdan, fazilat sanalganlari bor.
10.	Farzi kifoya ilmlar	Farzi kifoya ilmlar dunyo ishlarini qoyim qilishga kerak bo‗ladigan ilmlardir. Masalan, tib ilmi inson jismining sog‗lom turishi uchun zarur, hisob-kitob ilmi esa, muomalalarda, merosu vasiyatlarning taqsimotida kerak bo‗ladi. Bu ilmlardan birortasi biror shaharda bo‗lmay qolsa, shahar ahlining barchasi gunohkor bo‗ladi. Agar uni bir kishi o‗rgansa, kifoya qilib, uni o‗rganish farzi qolganlardan soqit bo‗ladi. Tibbiyot va hisob-kitobni farzi kifoya degan so‗zimizdan ajablanmaslik kerak. Aslida, sanoatning boshqa sohalari - dehqonchilik, to‗qimachilik, siyosat ilmi, hattoki, qon olish kasbi va tikuvchilik ham farzi kifoyadir. Zero, bir mamlakatda qon oluvchi do‗xtir topilmasa, ular kasallikka yuz tutishlari turgan gap. Bu kasb yo‗qligi tufayli odamlar halok bo‗lsa, ularning barchalari gunohkor bo‗ladi. Zero, kasallikni bergan Zot uning da‘vosini ham bergan va muolaja yo‗lini ko‗rsatgan, sabablarni hozirlab qo‗ygan. Bunga e‘tibor qilmay, halokatga ro‗baro‗ bo‗lish joiz emas.
11.	Fazilat sanalgan ilmlar	Fazilat sanalgan ilmlarga hisob-kitobning daqiq jihatlari, tibbiyotning nozik qirralarini chuqur o‗rganish kiradi. Chunki farzi kifoya bo‗lgan ilmlarni nozik jihatlari bilan chuqur o‗rganish zarur ilmni ziyodasi bilan bilish, demakdir.
12.