Mavzu: Imom al-g’azzoliyning

Tayanch tushunchalar
Kitobda tayanch tushunchalarga berilgan tarif
1.	Farzi ayn	Farzi ayn, ya‘ni, har bir musulmon uchun o‗rganish shart bo‗lgan ilmlar haqida Payg‗ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) shunday marhamat qiladilar: «Ilm talab qilish (o‗rganish) har bir musulmonga farzdir». Payg‗ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) yana aytadilar: «Ilmni Chinda bo‗lsa ham o‗rganinglar».
2.	Tark etish lozim bo„lgan ishlar	Tark etish lozim bo‘lgan ishlar holat va sharoitga ko‗ra har xildir. Soqovga yomon so‗zni so‗zlash haromligini, qoq sahroda yashovchi sahroyi kishi uchun o‗tirish harom bo‗lgan joylarni, ko‗r uchun qarash mumkin bo‗lmagan narsalarni o‗rganish farz emas. Shuningdek, holat taqozosiga ko‗ra,bular farz ham bo‗lishi mumkin. Munkar ishlar ko‗rilmaganda ularning ilmini o‗rganish farz emas. Ammo sodir etilsa, uning ilmini o‗rganish va boshqalarni ogohlantirish farz bo‗ladi. Masalan, bir musulmon o‗lkada ipak kiyim kiyuvchi erkak yoxud birovning molini zo‗rlab oluvchi yoki nomahramga nazar qiluvchi kishi mavjud bo‗lsa, bu ishlarning haromligini bildirish farzdir.
3.	E‟tiqod va qalbga tegishli ishlar	E’tiqod va qalbga tegishli ishlarda shubha, xavotir paydo bo‗lsa, uning ilmini o‗rganish shartdir. Agar ikki shahodat kalimasi dalolat qilgan ma‘nolarda shubha tug‗ilsa, uni daf qiladigan ilmni o‗rganish lozim bo‗ladi. Ammo shubhaga bormasdan, Alloh taoloning sifatlariga, U zotning kalomi qadim ekaniga, oxiratda Uni ko‗rishga va boshqa narsalarga mufassal e‘tiqod qilmasdan oldin vafot etsa, butun ulamolar ijmosiga ko‗ra, u musulmon holida ketgan bo‗ladi. E‘tiqodga taalluqli xavotir va shubhalar gohida insonning o‗zidan bo‗ladi, ba‘zisi esa, boshqalardan eshitish bilan tug‗iladi. Kishi falsafa keng tarqalgan, odamlari turli bid‘atlarni so‗zlaydigan shaharga borib qolsa, Haqni zikr etish bilan o‗zini himoya qilishi lozim.
4.