Mavzu: Immunitet, oits va ovi haqida ma’lumot. Oitsni kelib chiqish tarixi, yuqish yo’llari va xafli guruhlar

SPID ■ BU INSONIYaT UChUN BALOI-OFAT
Ma’lumki, ushbu savol eng ogir, murakkab ijtimoiy, iktisodiy, siyosiy, axlokiy masalalardan xisoblanadi.
Chunki u uz ichiga eng muxim kuyidagi masalalarni oladi:

1. 
   Kasallarni va u bilan zararlanganlarni (virus tashuvchilarni) davolash xamda bokish.
   
2. 
   Diagnostik va davolash uchun lozim bulgan dorilarni - preparatlarni, vaksinalarni bunyod etish.
   
3. 
   Fundamental (chukur) ilmiy-izlanish ishlarini olib borish va boshkalar, kaysiki xozirgi kunda bir necha milliard bulsa, ertaga bir necha unlab-yuzlab milliard dollarni talab kilinishi.
   

142

4. 
   SPID masalasi nafakat vrachlar va Soglikni saklash xodimlarining, boshka bir kancha mutaxassisliklardagi olimlarning ishi bulibgina kolmay, davlat arboblari, iktisodchilar, yuristlar. sotsiologlar xdmda kupchilikning xam zimmasidagi yuk bulib kolmokda.
   
5. 
   Olim B.V. Boboevning xisob-kitoblari buyicha SPIDga karshi kurashish uchun. agarda epidemiya-pandemiya bulsa XXI asrga kelib, dunyodagi eng yirik mamlakatlarning xarbiy budjeta mikdoridagi mablagni talab kiladi va bu urinda eng muximi SPID bilan kasallangan xamda VICh virusi tashuvchilarning bolalari, tugishgan kishilari va boshka yakin odamlarning xukuklarini ximoya etishlik masalalarini aytmaysizmi?
   

SPID VIRUSINING TARKALIShI (EPIDEMIYaSI) NING RIVOJLANIShI
Tarixga nazar tashlasak SPID virusi Afrikada ayrim doiorlarning konida 1970 yillarping boshlanishidayok kayd etilgani, 1976 yilda donor-negr ayolida topilgan. AKJU va Ovrupada 10 yillardan sung kayd etilgan.
Avvalo shuni aytish kerakki, VICh virusi aniklanib, kasallik diagnozini kuyilgunga kadar A1\Sh, Los-Anjeles, Nyu-York, Kaliforniya kabi shaxarlarda noma’lum virus keltirib chikargan kasalliklarga - pnevmotsistoz, sarkoma Kaposhi (rak), surunkali limfodenopatiya kabi diagnozlar bilan ogrigan bemorlar aniklangan.
1987 yilning iyul oyida AKD1da 37735 kishida va 527 bolalarda SPID ruyxatga olingan. Kupchilik kasallanganlarning (78%) ichidan bittasiiing onasi SPID bilan ogrigan, 12% i kon kuyish orkali yukkan bulib, 6% i gemofilik xisoblangan, 4% ida oilasi xakidagi informatsiya anik bulmagan.
Xisoblarga Karaganda AKSh da 1987 yilda kayd etilgan SPID bilan ogrigan 1.000 000 bemorlar turli joylarda xar xil bulgan.
Masalan, Nyu-Yorkda 991 ta bulsa, San-Fransiskoda 996 ta, Mayamida 584, Nyu Yorkda 393, Los Anjelesda 363, umuman A^Sh da 140 ta bemor kayd etilgan. San-Fransisko va Nyu-Yorkda SPID yosh yigitlarning barvakg ulishiga sababchi bulgan.
Ovrupoda 4549 ta katta yoshdagi kishilarning SPID bilan ogriganligi kayd etilgan. Buyukbritaniyada - 923 kishi (iyul 1987) bemor bulsa, VICh virusi bilan zararlanganlarning soni 25 marta ortik bulgan. Ular ichida gomoseksualistlar AKDGdya 73% bulsa, Buyukbritaniyada - 89% ni tashkil kilgan.
Jaxon Soglikni saklash ma’lumotiga kura 1989 yilning mart oyida dunyo buyicha 143 569 ta SPID kasalligi aniklangan.

AK^Sh va Buyukbritaniyada epidemiyaning (tarkalishning) birinchi tulkini gomoseksualistlar ichida, ikkinchi tulkin narkomanlar, prostitutkalar, asosan in’eksiya yuli bilan) ichida buladi va sungra u gstsroseksualistlar orkali, jinsiy alokalar orkali, erkaklardan asllarga yoki ayollardai erkaklarga (65%) tarkalgan.
Afrika mamlakatlarida olib borilgan epidemiologik izlanishlar kursatdiki, VICh virusining tarkalishi prostitutkalar orasida juda yukori (80-90%) ekanligi aniklangan; 30%ti ularning mijozlari - xaridorlari, 30%ti venerologik bulimlarga katnaydiganlarga, 10% uzida virus tutuvchi xomiladorlar orkali utishligi aniklangan va shunday kilib, VICh virusi asosan Markaziy Afrikadan butun kontinentga tarkala boshlagan va bemorlar ichida ulim sodir bulishlik xdllari x,am borgan sari kupayaborgan, tezlashgan. Shuning uchun x,am SPID tarkalishini oldini olishlik Jax,on Soglikni saklash tashkiloti (VOZ) ning eng mux,im va dolzarb masalalaridan biri bulib koldi.
SPID VIRUSI
spid virusining soglom odam organizmiga yukishining asosiy mexaiizmi maxsus VICh virusi kobigidagi oksilning organizm immun xujayrasidagn SD4 bilan birikishidan iborat.
SPID virusining yashash tarzi, xdyot faoliyati va uning mexanizmlari u odam organizmiga kirgach, xujayraga yopishib, sungra sekin-asta kirib, yadro apparati va moddalar almashinuvi jarayonlaridan foydalanib kupayadi. Xujayrani batamom izdan chikaradi va uning yangi urgochi bulakchalari (virionlari) xujayrani yorib, tashki mux,itga chikadi xdmda

Ургочи
купайувчи
кисмлари
(ташки мухитга
таркалувчи
кобикли
булакчалари)

тегишли мос шароитларда бошка одамларга юкади. Цобиги