Мавзу: Илк ўзбек алифбосининг вужудга келиши

Ikki nuqta

Ikki nuqta quyidagi o‘rinlarda qo‘llanadi:

1. 
   Uyushiq bo‘laklardan oldin kelgan umumlashtiruvchi so‘zdan so‘ng:
   

Respublikaning barcha tabiiy boyliklari: paxta, metall, pilla, gaz, meva-sabzavot va boshqa mahsulotlarni qayta ishlashni ko‘paytirish lozim.
O‘zbekistonning futbol bo‘yicha ikkita terma jamoasi: o‘n olti yoshgacha bo‘lgan o‘smirlar terma jamoamiz hamda yoshlar terma jamoamiz Osiyo qit'asining eng kuchli mamlakatlarining terma jamoalari bilan keskin kurashlarda g‘alaba qozonishdi.
Yosh avlod tarbiyasi bilan bog‘liq ishlar: o‘quv jarayoni bo‘lsin, madaniyat va san'at bo‘lsin, jismoniy tarbiya bo‘lsin – hammasiga qolgan-qutgan mablag‘lar sarflandi.

2. 
   Bir gap ikkinchi bir gapdan anglashilgan ish-harakatning sababini ko‘rsatsa:
   

Bu yil deqonchilikdan yaxshi xosil olinmadi: g‘o‘za ikkiquloq bo‘lganda, ancha qismini do‘l urib ketdi.

3. 
   Bir gap ikkinchi gapdan anglashilgan ish-harakatning natijasini ko‘rsatsa:
   

Akbarali g‘oyat ustalik bilan yig‘inni yakunladi: so‘z kutib o‘tirganlar hyech nima deya olmay qoldilar.

4. 
   Agar bir gap boshqa gapning mazmunini to‘ldirsa yoki izohlasa:
   

Buning hozircha faqat bitta chorasi bor: ish o‘rinlari yaratish lozim.
Ko‘chirma gapdan oldin, muallif gapidan so‘ng:
Otasi qog‘ozlarni uzatib dedi: - Yaxshilab tekshirib chiq.
Otasi qog‘ozlarni uzatib dedi: “Yaxshilab tekshirib chiq”.


Eslatma: ba'zan umumlashtiuvchi so‘z yashiringan bo‘lishi mumkin, ammo ohang va mazmunga ko‘ra uyushiq bo‘laklardan oldin ikki nuqta qo‘yilaveradi. Bu hol ish qog‘ozlarida ko‘p uchraydi.
Masalan:
Majlisga qatnashdilar: Sobir Jo‘rayev, Farhod Aliyev, Komil Nabiyev, Dilorom Yusupova, Tolib Shokirov.
So‘zga chiqdilar: Farhod Aliyev, Dilorom Yusupova.

8. 
   Tire.
   

Tire quyidagi o‘rinlarda ishlatiladi:

1. 
   Ot son, olmosh va harakat nomi bilan ifodalangan ega bilan kesim orasida. Bunda ular orasida –dir bog‘lamasi bo‘lmaydi:
   

Yoshlar tarbiyasi, bu – o‘ta qiyin va mas'uliyatli ish.
Toshkentning haqiqatan ham ajoyib o‘tmishi bor. U – yer yuzidagi eng qadimiy shaharlardan biri. Uning tarixi – jahon tarixining bir qismi.
Yurgan – daryo, o‘tirgan – bo‘yra.
Ikki o‘n besh – bir o‘ttiz.
Yuksak ma'naviyat – yengilmas kuch.
Ma'naviyatga tahdid – o‘zligimiz va kelajagimizga tahdid.
Chunki bu hol har bir xalq uchun eng qimmatli narsaga – kelajakka bolta uradi.
O‘zbekiston – ko‘p millatli respublika.
Ona tili – millatning ruhi.

2. 
   So‘zlar yoki sodda gaplar bir-biriga tenglashtirilganda, o‘xshatilganda, izohlash yo‘li bilan qiyoslanganda:
   

Mazkur qonun Prezident – Davlat boshlig‘i bilan qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyat tarmoqlari o‘rtasida yanada mutanosib konstitutsiyaviy vakolatlar taqsimotini ta'minlashga qaratilgandir.
Ayrim vakolatlar Prezidentdan Senatga – Parlamentimizning yuqori palatasiga va mamlakatimiz Vazirlar Mahkamasiga berilgan.
Respublikada oliy malakali mutaxassislar – fan doktorlari juda-juda yetishmayotganligi sezilmoqda.
Suv keldi – nur keldi.

3. 
   Uyushiq bo‘laklardan keyin kelgan umumlashtiruvchi so‘zdan oldin:
   

Paxta, g‘alla, pilla – bular mehnatkash xalqimizning peshana teri bilan bunyod bo‘ladi.

4. 
   Dialog tipidagi ko‘chirma gaplarda:
   

– Qushlar qayoqqa ketishayapti?
– Qish bo‘lmaydigan taraflarga.

9.