Мавзу: Илк ўзбек алифбосининг вужудга келиши

Quyidagi dialogda unlilar qaysi harflar bilan ifodalangan? Bu unlilarni tavsiflang va joriy imlodagi ekvivalentini ko‘rsating.

Jazda kyndyz uzun вoladьmь? Jazda kyndyz uzun вoladь. Jazda kecələr uzun вoladьmь? Joq! kecələr qьsqa вoladi. Kyzdəci? Kyzdə kyndyz va kecə вaraвar вoladь.

4 -GRAMMATIK TOPSHIRIQ

Quyidagi topshiriq va qoidada qanday so‘zlar imlosi bayon qilingan? Ilgari qo‘llangan atamalarning hozirgi muqobilini aniqlang.

Vazifa 64: Tөbəndəgi maqalanь oqьb, dəftəriņizgə kөciringiz. Qoş sөzlərni izləb tapьņьz. Unьņ ystigə cьzьq cьzьņьz. Jətim balalar ata-anasьz, qarьndaş-uruƣsьz, əkə-ykəsiz, egəci-siņilsiz, yst-başsьz вoladь. Ular kijim-kecəksiz, aş-nanƣa həm muxtaҫ вoladьlar. Ularƣa rəhm-şafqat qьluv zəryr. Bir-birigə teņdəş bolƣan jakь bir qatarda ikitədən kelgən bir tyrli sөzlərni qoş sөz dejilədi. Qoş sөzlərni bir-biridən ajьrmaq ycyn araqa bir cьzьq qojьladь. Mьsal: saf-saf, ala-qara, əkə-ykə. “Iki sөz bir bolьb başqa bir nərsəniņ atь bolsa, u caƣda hər ikələ sөzni birikdirib, bir sөz qьlьb yazьladь. Bundaj sөzlərni “qoşalaq sөz” deb ataladi. Misal: вajcecək, ajвalta, xumkəllə, kimөzər, вelbaq, teksinc, cьnaвad, onqorƣan…” . Shokirjon Rahimiy. “O‘zbek tili II (ish kitobi)” darsligidan. 1930, 36-37-betlar.

Ma’lumot: Shokirjon Rahimiy birikib kelgan ikki va undan ortiq ma’no bildirgan so‘zni “qo‘shma so‘z” deb ataydi. “Masalan: tort blan kөl sөzi birləşib, Tortkөl şəhərigə ism bolƣan. “Ozbek tili darsligi (grammatika ham imla)” dasrligida. 1934, 49-bet.