6-MAVZU: IJTIMOIY SOHADAGI ISLOHOTLARNI
CHUQURLASHTIRISH
Reja:
1. Aholi bandligi va real daromadlarini izchil oshirish.
2. Aholini ijtimoiy himoya qilish va sog‘liqni saqlash tizimini takomillashtirish,
xotin-qizlarning ijtimoiy-siyosiy faolligini oshirish.
3. Ta’lim va ilm-fan sohasini rivojlantirish
Tayanch so‘zlar:
axoli
bandligi, real daromad, iste’mol savatchasi, ijtimoiy
ximoya, sog‘liqni saqlash, “obod qishloq”, “obod maxalla”, ta’lim, maktabgacha
ta’lim, kasb-xunar ta’limi, oliy ta’lim, innovatsion ta’lim, yoshlar
siyosati,
1. Aholi bandligi va real daromadlarini izchil oshirish.
Samarali mexnat uchun zarur sharoitlar, munosib ish xaыi, zamonaviy uy-joylar,
sifatli ta’lim va tibbiy yordam, dam olish va xordiq, chiqarish uchun keng
imkoniyatlar yaratish - bularning barchasi iqtisodiy sohadagi islohotlarimiz
moxiyati va mazmunini belgilab beradigan muxim omillardir. Shu borada nafaqat
eng
kam oylik ish xaqini, balki byudjet tashkilotlarida ham, xo‘jalik yurituvchi
subektlarda ham o‘rtacha ish xaqi miqdorini, pensiya, stipendiya va ijtimoiy
nafaqalar xajmini bosqichma-bosqich ko‘paytirish maqsadga muvofiq.
2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor
yo‘nalishi bo‘yicha Xarakatlar strategiyasida
ham byudjet muassasalari
xodimlarining ish xaqi, pensiya, stipendiya va ijtimoiy nafaqalar xajmini inflyatsiya
suratlaridan yuqori miqdorda izchil oshirish ham ustuvor vazifa qilib qo‘yilgan.
Ish xaqi, pensiya, nafaqa va stipendiyalarni to‘lash tizimini tubdan takomillashti-
rish, pensinerlar, talabalar va aholining boshqa ijtimoiy extiyojmand qatlamlari
xuquq va qonuniy manfaatlari himoyasini so‘zsiz ta’minlash, ularning O‘zbekiston
Respublikasining barcha xududida xarid qiladigan tovar va xizmatlar uchun
to‘lovlarni to‘siqlarsiz amalga oshirishi uchun qulay sharoit yaratish maqsadida
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 2 fevraldagi «Ish xaqi, pensiya,
nafaqa va stipendiyalarni to‘lash mexanizmini takomillashtirishga doir qo‘shimcha
chora- tadbirlar to‘g‘risida»gi PQ-2753-son qarori qabul qilindi.
Mazkur qarorga asosan:
barcha turdagi pensiyalar butun mamlakat xududida xech qanday cheklovlarsiz
to‘liq xajmda
naqd shaklda beriladi;
-58 ta tog‘li va olis tumandagi byudjet tashkilotlari xodimlariga ish xaqi to‘lash,
ijtimoiy to‘lovlar xech qanday cheklovlarsiz to‘liq xajmda naqd shaklda amalga
oshiriladi;
-oliy o‘quv yurtlari talabalariga stipendiyalarning kamida 50 foizi naqd shaklda
beriladi.
Bundan tashqari, xududlarda shakllangan ish xaqini naqd shaklda hamda plastik
kartalarga o‘tkazish yo‘li bilan to‘lashda odamlar o‘z ish xaqidan foydalanishda
muammolarga duch kelmasligi va o‘zlariga kerakli tovar va xizmatlarni erkin xarid
qilishlari uchun mavjud to‘lov terminallari infratuzilmasi xisobga olinadi.
Mamlakatimizda aholi bandligini ta’minlash ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning
ustuvor yo‘nalishlaridan biri, xalq turmush darajasi va sifatini yuksaltirishning
muxim sharti sifatida belgilangan.
Binobarin, yurtimizda xar yili milliy iqtisodiyotni
barqaror rivojlantirish,
xududlar bo‘yicha mexnat resurslaridan yanada to‘liq va oqilona foydalanish,
aholining ijtimoiy muxofazasini ta’minlashga qaratilgan tegishli dasturlar qabul
qilinyapti.
Milliy mehnat bozorining e’tiborga molik o‘ziga xos xususiyatlari quyidagilar
xisoblanadi: aholining asosiy qismini yoshlar tashkil etishi (xar yili yarim
milliondan ortik, bitiruvchilar ishga joylashish bo‘yicha ko‘makka muxtoj); 700
mingdan ortiq ishsizlarning, shuningdek, ishchi kuchining talab va taklifi bo‘yicha
nomutanosiblikning
mavjudligi; ayrim tumanlarda ishsizlik va norasmiy sektorda
ish bilan bandlikning yuqori darajasi kuzatiladi.
Yurtimizda yiliga 1,5 million odamni ishga joylashtirishga extiyoj bo‘lsa, Buning
asosiy sabablari ish faoliyatidagi eskirgan shakl va usullar hamda bandlik
muammolarini xal etishdagi rasmiyatchilik bilan bog‘liq.
Bunday xolat bandlikka ko‘maklashishning faol siyosat choralarini amalga
oshirish, yani ish o‘rinlarini yaratish, avvalo yoshlarni va ijtimoiy himoyaga muxtoj
aholi toifalarini ish bilan ta’minlash, tadbirkorlik faolligini rag‘batlantirish chorasini
ko‘rishga zaruriyatini keltirib chiqaradi.
O‘zbekistonda fuqarolarning mehnat na tadbirkorlik tashabbuslarini qo‘llab-
quvvatlash va rag‘batlantirish, ish bilan ta’minlanish sohasida ijtimoiy kafolatlar
berish va aholini ishsizlikdan himoya qilishni ta’minlash
borasida izchil davlat
siyosati amalga oshirib kelinmoqda. Yuqoridagi vazifalarni xayotga samarali joriy
qilish maqsadida xar yili O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi tomonidan
Aholi bandligini ta’minlash dasturi ishlab chiqiladi.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 2012 yil 20 apreldagi
«Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahrida ishbilarmonlik
muxitining xolati va ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish darajasi
indikatorlarini xar
chorakda baholash tizimini tasdiqlash to‘g‘risida»gi 117-son qaroriga ilovada
ishsizlik darajasini baxolash mezoni keltirilgan. Unga ko‘ra, Respublikada ishsizlik
darajasi (5,2 foiz) mo‘‘tadil xisoblanadi.
