Biz qanday qilib kuch momentini orttirishimiz yoki kamaytirishimiz mumkin?
Motorning qoʻllanish sohasini oshirish uchun uning kuch momentini oshirish va kamaytirish muhim. Richag kuch yelkasi yordamida kuchning qiymatini oshirishi yoki kamaytirishi mumkin. Xuddi shunga oʻxshab, dvigatelning kuch momenti uzatmalar yordamida oʻzgartirilishi mumkin. Kuch momentining (yoki avtomobil tortish kuchining) ortishi aylanma harakat tezligi kamayishi evaziga sodir boʻladi. Tishli uzatmalarning bir-biriga tegib turgan qismini xuddi bir yelkasi birlashtirilgan ikkita richagga oʻxshatish mumkin (5-rasm).
5-rasm: ikkita tishli uzatmaning bir-biriga ulangan qismi bir yelkasi tutashtirilgan richaglarga oʻxshaydi.
Aylanma harakat uzatmalaridan foydalanish yonish dvigatellari bilan ishlaydigan transport vositalari yaxshi ishlashi uchun zarur. Ushbu dvigatellar maksimal kuch momentiga faqat yuqori aylanish tezligining kichik oraligʻida erishadi. Aylanma harakat uzatmalari ixtiyoriy aylanma harakat tezligida maksimalga yaqin kuch momentiga erishishni taʼminlaydi.
Odamlar velosipedni toʻgʻridan toʻgʻri haydashda imkoniyati yetmagani sababli va velosipedni haydashda foydali ish koeffitsiyentini oshirish uchun uzatmalardan foydalanamiz.
Odatda aylanma harakat uzatmalari bugʻ dvigatellari va elektr dvigatellarida qoʻllanmaydi. Ikkala holda ham maksimal quvvat mavjud va katta tezlik oraligʻida u oʻzgarmas hisoblanadi.
Markazga intilma va markazdan qochma kuchlar Markazga intilma va markazdan qochma kuchlar
Markazga intilma kuch - moddiy nuqta (jism)ning tezlik yoʻnalishiga tik taʼsir etib, unga markaz tomon yoʻnalgan intilma tezlanish beradigan kuch. Uning taʼsirida moddiy nuqta egri chiziq boʻyicha harakatlanganida miqsor jihatdan Markazga intilma kuch k. ga teng , lekin unga qarama-qarshi yoʻnalgan markazdan kochma kuch hosil boʻladi. Markazga intilma kuch k. taʼsirida markazga intilma tezlanish vujudga kelib, u egrilik markaziga yoʻnaladi va moddiy nukta tezligi yoʻnalishini belgilaydi. Markazga intilma kuch k. t>2/p ga teng; V—moddiy nukta tezligi, r — moddiy nuqta temperaturayektoriyasining egrilik radiusi. Agar moddiy nukta g radiusli aylana boʻyicha harakatlansa, Markazga intilma kuch k. tezlanishi v2/r yoki coV boʻladi; so — moddiy nuqta harakatining burchak tezligi. Moddiy nuqta toʻgʻri chiziq boʻyicha harakat qilganda Markazga intilma kuch k. va markazga intilma tezlanish nolga teng boʻladi.