Mavzu Harakat sifati biomexanikasi va xususiy biomexanika Reja

Tezlik deb vaqt birligi ichida bosib o‘tilgan yo‘lga aytiladi.
Tezlik inglizcha velocite so‘zining bosh harfi bilan belgilanadi.
Tezlik =
Bosib o‘tilgan yo‘l deb jismning harakat trayektoriyasining uzunligiga aytiladi.
Yo‘l inglizcha space so‘zining bosh harfi
s bilan belgilanadi.
Vaqtni inglizcha time so‘zining bosh harfidan olingan bo‘lib, t harfi bilan belgilanadi.
Tezlik =

t
t
Tezlik birligi sifatida XBS da m/s qabul qilingan.
= , , , ,
Ko’chish, tezlik, va harakat davomiyligi hamda tezligi va kuchi oralig’ida o’zaro bog’liqlikni bo’lmasligi
Agar jism sanoq sistemaga nisbatan harakat qilsa, masalan, professor doskaga nisbatan oʻng tarafga yursa yoki yoʻlovchi samolyotning orqasi tomon yursa bunda jismning vaziyati (koordinatasi) oʻzgaradi. Vaziyatning oʻzgarishi koʻchish deyiladi. Koʻchish soʻzi jism harakatlanganini yoki oʻz joyini oʻzgartirganini bildiradi.
Koʻchish obyekt vaziyatining oʻzgarishini bildiruvchi kattalik. U matematik jihatdan quyidagi tenglama bilan ifodalanadi:
K inematika so‘zi yunoncha «kinematos» so‘zdan olingan bo‘lib, «harakat» degan ma’noni bildiradi. 



O’ q atrofida aylanish
Bizga qo`zg`almas Z o`qi atrofida aylanuvchi qattiq jism berilgan bo`lsin.
Shu jismni ixtiyoriy M nuqtasining tezligi va tezlanishini aniqlaymiz.
h - M nuqtadan aylanish o`qigacha bo`lgan masofa. (109-rasm) Z qo`zg`almas aylanish o`qi. Jism absolyut qattiq bo`lganligi uchun h = const bo`ladi. Jism o`qiatrofida aylanganda M nuqta aylanish o`qiga perpendikulyar tekislikda radiusi h ga teng bo`lgan aylana chizadi.

109-rasm
Jism o`q atrofida d burchakka burilganda M nuqta dS yo`lni bosib o`tadi.


M nuqtaning tezligi:
(40)
yoki
= h,
bunda  - jismning burchak tezligi. (40) formula bilan qo`zg`almas o`q atrofida aylanuvchi qattiq jism nuqtasining chiziqli tezligi topiladi. Qo`zg`almas o`q atrofida aylanma harakatdagi jism ixtiyoriy nuqtasining chiziqli tezligining miqdori jism burchak tezligi bilan qo`zg`almas o`qdan nuqtagacha bo`lgan masofaning ko`paytmasiga teng. Chiziqli tezlik vektori M nuqtada h ga perpendikulyar bo`lib, jism aylanayotgan tomonga yo`nalgan bo`ladi. Qattiq jism tezliklari shu nuqtalardan aylanish o`qigacha bo`lgan masofaga proporsionaldir.
M nuqtaning urinma tezlanishini topamiz. Urinma tezlanishini topamiz. Urinma tezlanishi.

(41)
Qo`zg`almas o`q atrofida aylanuvchi jism ixtiyoriy nuqtasining urinma tezlanishi jismning burchak tezlanishi bilan shu nuqtadan aylanish o`qigacha bo`lgan masofaning ko`paytmasiga teng.
Urinma tezlanish shu nuqtadan h ga perpendikulyar bo`lib, tezlanuvchan aylanma harakatda tezlik yo`nalishi bo`yicha (110-a), sokinlanuvchan aylanma harakatda esa unga teskari yo`naladi (110-b) rasm.

110-rasm
M nuqtaning normal tezlanishini topamiz.
(42)
Normal tezlanishi aylanish radiusi h bo`ylab aylanish o`qi tomon yo`nalgan bo`ladi.
- aylanma tezlanish,. es markazga intilma tezlanishi deb ham yuritiladi.
 bo`lganda to`la tezlanishni moduli quyidagicha aniqlanadi.

(43)
Tezlanishining yo`nalishi esa quyidagi formuladan topiladi.
(44)
bunda tezlanish bilan normal tezlanish orasidagi burchak

(111-rasm)