Mavzu: Fotometrik kattaliklar

Lambert qonuniga bo’ysinuvchi yorug’lik kuchini taqsimlanishi.
Bu holda yorug’lik kuchini taqsimlanishi egriligi aylana ko’rinishini oladi.
5. Yorituvchanlik S. Ravshanlik tushunchasi bilan S yorituvchanlik tushunchasi uzviy bog‘langan bo‘lib, u integral kattalik, ya’ni birlik sirtdan barcha yo‘nalishlar bo‘yicha 2 fazoviy burchak ichiga yuborilayotgan to‘la oqimdir. Shunday qilib, yorug‘lik chiqaruvchi yuzadan barcha yo‘nalishlar bo‘yicha tashqariga yuborilayotgan to‘la oqim Ф bo‘lsa, u holda yorituvchanlik

(7)

bo‘ladi. Bu yerda  - manbaning yorug‘lik sochayotgan yuzi. Yorituvchanlik bilan ravshanlik orasida

(8)
bog‘liqlik bor. Ф= S munosabatning ko‘rsatishicha S yorituvchanlik, E yoritilganlikdek o‘lchamlikka ega va sirt birligiga to‘g‘ri kelgan oqimdan iborat. Yorituvchanlik sirtning yorug‘lanishin i, ya’ni sirt birligidan ketayotgan yorug‘lik oqimini harakterlaydi. Yoritilganlik sirt birligiga kelayotgan yorug‘lik oqimini xarakterlaydi.
6. Yorug‘lik oqimining intensivligi R. Yorug‘lik maydonini xarakterlash uchun yorug‘lik oqimining intensivligi tushunchasini kiritish mumkin. Birlik fazoviy burchak ichiga oqayotgan yorug‘lik oqimi kattaligi tushuniladi va uni quyidagicha yozish mumkin:
(9)
Yorug‘lik chiqarayotgan sirtni xarakterlashda ravshanlik qanday rol o‘ynasa, yorug‘lik oqimining intensivligi yorug‘lik maydonini xarakterlashda shunday rol o‘ynaydi. Shuning uchun ko‘pincha yorug‘lik oqimining ravshanligi deb ham ataladi.
Yorug‘lik o‘lchashlarida ishlatiladigan birliklar:
Xalqaro yoritish komissiyasi odam ko‘zini yorug‘lik energiyasini qabul qiluvchi sifatida olib, yorug‘lik oqimini ko‘rish sezgisi bo‘yicha baholanadigan nur energiyasi oqimi deb ta’rifladi.
Yorug‘lik oqimi va boshqa yorug‘lik texnikasi kattaliklarini amalga oshirish uchun shartli yorug‘lik etaloni ishlatiladi.
Xalqaro kelishuv bo‘yicha 1948 yil 1 yanvarda yorug‘likning qayta tiklanuvchi yangi etaloni kiritilgan bo‘lib, u toza platinaning qotish temperaturasida (2046,6 K) qo‘llaniladigan absolyut qora jism ko‘rinishida yasalgan. Rossiyada bunday etalon metallurgiya ilmiy tekshirish instituti fotometriya laboratoriyasida yasalgan.