Mavzu: Fosfor oksidlari, fosfat kislota tuzlari. Fosfat kislota ishlab chiqarish. Mineral o'g'itlar Reja: Fosfor oksidlari

Gaz holatidagi moddaning molekulyar massasi uning vodorod bo'yicha zichligining 2 ga ko'paytirilganiga teng.
Ko'pincha, gazning zichligi havoga nisbatan aniqlanadi. Havo gazlar aralashmasi bo'lsa ham uning o'rtacha molekulyar massasini hisoblash mumkin. Ya'ni agar havoning taxminan 4 hajm azot (molyar massasi 28 g/mol) va 1 hajm kisloroddan (molyar massasi 32 g/mol), ya'ni 4 N₂+O₂ dan tarkib topganligi hisobga olinsa, uning o'rtacha molyar massasini hisoblab topish mumkin. Bundan quyidagicha ish yuritiladi:
M_r = _{4 +} j '—— 28,8g / mol (yaxlitlangani 29 g / mol)
Bu holda molyar massa ushbu ifodadan aniqlanadi: M=29 • D_x.
Molekulyar massalarni aniqlash shuni ko'rsatadiki, oddiy gazlarning molekulalari 2 atomdan (H₂, F₂, C1₂, O₂, N₂), nodir gazlarning molekulalari esa 1 atomdan tarkib topgan (He, Ne, at,
Kr, Xe, Rn). Nodir gazlar uchun „molekula" va „atom" tushunchalari teng qimmatlidir. Lekin ayrim boshqa oddiy moddalarning molekulalari 3 va undan ko'p atomlardan tarkib topgan, masalan, ozon O₃, tetra-fosfor P₄ molekulalari, o'rtacha temperaturada oltingugurt bug'lari S_g. Bizga ma'lumki, kimyoviy belgilar va formulalar oldidagi koeffitsientlar atom va molekula soninigina emas, balki reaksiyada ishtirok etadigan mollar sonini ham ko'rsatadi. Shu sababli gazlar orasidagi reaksiyalarning tenglamalarini quyidagicha yozish ham mumkin.
H, + C1₂ > 2HC1 2H₂ + O₂ » 2H₂O
1 mol 1 mol 2 mol 2 mol 1 mol 2 mol 22,4 1 22,4 1 44,8 1 44,81 22,4 1 (suv bug'lari) 44,8 1
Agar reaksiyaga kirishayotgan va hosil bo'layotgan gazlar hajm-larining ko'rsatilgan son qiymatlari 22,4 soniga qisqartirilsa, u holda gazlarning hajmiy nisbatlarini ko'rsatadigan oddiy butun sonlar olinadi: birinchi reaksiyada — 1:1:2, ikkinchi reaksiyada esa 2:1:2. Demak, gazsimon moddalar orasidagi reaksiyalar muayyan qonu-niyatlarga bo'ysunadi: o'zgarmas bosimda reaksiyaga kirishayotgan va hosil bo'layotgan gazlarning hajmlari o'zaro kichik butun sonlar nisbatida bo'ladi.
Reaksiyalarning tenglamalaridagi koeffitsientlar reaksiyaga kirishayotgan va hosil bo'layotgan gazsimon moddalar hajmlarining sonini ko'rsatadi.



1.2. Kimyoviy reaksiyalar va tenglamaiar.